Biblioteka Śląska > Sprawozdania > 2009 > 8. Wybrane problemy działalności informacyjnej bibliotek

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEK PUBLICZNYCH
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W 2009 R.

8.1. Charakterystyka usług informacyjnych

W 2009 roku – podobnie jak w latach ubiegłych – nie zaszły istotne zmiany w prowadzeniu działalności informacyjnej. Tradycyjnie już realizacja usług informacyjnych prowadzona jest w oparciu o zbiory biblioteczne – drukowane i w postaci elektronicznej – oraz zasoby sieci Internet. Na warsztat informacyjny składają się więc księgozbiór podręczny, czasopisma, katalogi, kartoteki (regionalna, lokalna, osobowa, zagadnieniowe, tekstów obcojęzycznych, recenzji literackich i filmowych), dokumenty życia społecznego, teczki wycinków prasowych, bibliografie regionalna i lokalna oraz zestawienia bibliograficzne na różnorodne tematy.

Od lat dużą popularnością cieszy się informacja regionalna, która obejmuje różnorodny zakres, w szczególności dotycząca tematów związanych z historią, etnografią, etymologią, sztuką ludową lokalnych twórców, turystyką poszczególnych miejscowości.

Z informacji regionalnej korzystali głównie uczniowie, studenci, nauczyciele, słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku, doktoranci. Bez względu na wiek użytkownicy poszukiwali informacji o źródłach bezpośrednich i pośrednich zarówno archiwalnych, jak i najnowszych opracowań dotyczących różnych aspektów życia w regionie. Informacja regionalna udzielana jest w oparciu o księgozbiór podręczny, zbiory regionalne (dokumenty życia społecznego, kartotekę lokalną lub regionalną, czasopisma regionalne i lokalne, dokumenty na nośnikach elektronicznych).

Tradycyjnie już dużą popularnością cieszyła się informacja biznesowa, z której korzystają przedsiębiorcy, właściciele firm, pracownicy administracji, służb BHP, absolwenci szkół, studenci i nauczyciele. Udzielana jest głównie w czytelniach na podstawie księgozbioru i czasopism. Coraz większego znaczenia nabierają elektroniczne źródła informacji, w tym m.in.: pełnotekstowa baza Systemu Informacji Prawnej Lex Omega. Czytelnicy poszukują materiałów dotyczących pisania CV, listów motywacyjnych, metod zarządzania firmą i zasobami ludzkimi.

Biblioteki dysponują też bogatym zbiorem z zakresu informacji europejskiej. Oferowane są książki specjalistyczne o tematyce ekonomiczno-społecznej i czasopisma naukowe (np.: „Monitor Integracji Europejskiej”, „Euroekspert”) tematycznie związane z Unią Europejską i wspólnotą państw naszego kontynentu. Jednak od kilku lat biblioteki odnotowują spadek zainteresowania wśród czytelników tego typu informacją. Jej szczyt popularności przypadał na lata wcześniejsze.

Niesłabnącym zainteresowaniem cieszyły się przewodniki geograficzne po Polsce, Europie i świecie. Moda na aktywne spędzanie wolnego czasu podtrzymuje wśród użytkowników bibliotek zapotrzebowanie na informację turystyczną. Wśród zrealizowanych kwerend, w ramach informacji turystycznej, najwięcej dotyczyło znajomości procedur w prowadzeniu firm turystycznych, organizacji wycieczek i ich pilotażu.

Na zapotrzebowanie czytelników coraz więcej bibliotek prowadzi kartoteki prezentacji maturalnych i analiz lektur szkolnych, sporządzanych na podstawie czasopism „Cogito” i „Victor Gimnazjalista”, a także kartoteki analiz dzieł sztuki (malarstwa, rzeźby, filmów). Cieszą się one dużym zainteresowaniem wśród maturzystów, piszących swoje prezentacje maturalne.

8.2. Bibliografie regionalne i lokalne

W 2009 roku biblioteki publiczne woj. śląskiego kontynuowały - bądź opracowywały samodzielnie lub we współpracy - bibliografie swojej miejscowości bądź regionu.

• W Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Będzinie kontynuowane były prace nad elektroniczną bazą danych Bibliografii gmin powiatu będzińskiego, tworzoną w programie MAK w formacie MARC21, która zawiera ok. 3.400 rekordów. Od stycznia 2009 roku baza dostępna jest w katalogu on-line Biblioteki.

• W Książnicy Beskidzkiej w Bielsku-Białej wydano czternasty tom Bibliografii regionalnej Bielska-Białej i powiatu bielskiego za lata 2007-2008 w formie drukowanej, tekstowej oraz elektronicznej na płycie CD. Bibliografia jest dostępna w zasobach Śląskiej Biblioteki Cyfrowej. Na bieżąco gromadzono materiały za 2009 rok, które w połączeniu z materiałem za rok 2010 posłużą do wydania kolejnego, piętnastego tomu powyższej bibliografii.

• W Miejskiej Bibliotece Publicznej w Bytomiu tworzona była kartoteka Bibliografii Bytomia za rok 2009. W 2010 roku MBP rozpocznie proces gromadzenia i przetwarzania danych bibliograficznych przy pomocy specjalnego modułu opracowania PROLIB M21 Enterprise.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Chorzowie na bieżąco opracowywała Bibliografię Chorzowa i udostępnia ją na swojej stronie internetowej. W 2009 roku wpisano ok. 2.400 rekordów. Stan łączny wynosił 13.763 pozycje bibliograficzne. Aktualizacji dokonano na podstawie Centralnego Katalogu Czasopism Polskich Biblioteki Narodowej i Bibliografii Zawartości Czasopism, Bieżącej Bibliografii Województwa Śląskiego oraz materiałów z zakresu oświaty i pedagogiki, pozyskanych z Biblioteki Pedagogicznej w Chorzowie.

• Biblioteka Miejska w Cieszynie kontynuowała tworzenie komputerowej bazy danych Silesiana, zawierającej ok. 32.400 opisów bibliograficznych, dostępnej w formie tradycyjnej oraz – od 2006 r. – w Internecie na stronie Biblioteki. W ciągu roku przybyło ok. 6.000 rekordów. Bazę można przeszukiwać za pomocą wyszukiwarki FIDKAR.

• W Miejskiej Bibliotece Publicznej w Czeladzi zakończono prace nad elektroniczną wersją Bibliografii Czeladzi za lata 1937–2008, która po weryfikacji dostępna będzie w formie elektronicznej. Kontynuowano opracowanie bieżących wycinków prasowych i dokumentów życia społecznego dotyczących miasta.

• Biblioteka Publiczna im. dr. Władysława Biegańskiego w Częstochowie zakończyła prace nad wydaniem drugim poprawionym Bibliografii województwa częstochowskiego za lata 1975–1998. Ukończono również Bibliografię regionu częstochowskiego za lata 2005–2007; materiały te czekają na druk. Trwają prace nad kolejnym tomem tej bibliografii, obejmującej lata 2008–2010. W opracowaniu jest retrospektywna Bibliografia regionu częstochowskiego za lata 1945–1974. Ponadto opracowywana jest również Bibliografia historii regionu częstochowskiego: pogranicze małopolsko-wielkopolskie na przestrzeni dziejów. Swym zasięgiem chronologicznym obejmuje ona czasy najdawniejsze do roku 2000. Zakończenie prac przewidziano na rok 2010.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Dąbrowie Górniczej kontynuowała prace nad Bibliografią Dąbrowy Górniczej XIX i XX wieku w postaci elektronicznej, w programie MAK. Baza zawiera opisy książek i artykułów wydanych w XIX i XX wieku oraz dokumenty bieżące, z uwzględnieniem dokumentów z Bibliografii Śląska, dostępnej w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. Na koniec 2009 roku stan bazy liczył 3.360 opisów dokumentów i w ciągu roku powiększył się o ok. 1.000 rekordów.

• Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach kontynuowała gromadzenie materiałów, głównie czasopism lokalnych i regionalnych oraz dokumentów życia społecznego, niezbędnych do opracowania bieżącej bibliografii powiatu gliwickiego-ziemskiego. W 2009 roku zakupiono program biblioteczny „Patron” z modułem bibliografii regionalnej.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Gliwicach kontynuowała prace nad tworzeniem kartoteki druków zwartych dotyczących miasta.

• Biblioteka w Imielinie kontynuowała gromadzenie i opracowanie materiałów dotyczących swojego miasta za lata 1995–2008. Trwają prace nad udostępnieniem ich na stronie WWW Biblioteki. W planach – rozszerzenie bibliografii o materiały dotyczące powiatu bieruńsko-lędzińskiego.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Jastrzębiu Zdroju kontynuowała prace nad opracowaniem zawartości prasy regionalnej i lokalnej. Jednocześnie gromadzono materiały bibliograficzne na podstawie dokumentów zwartych, publikacji zapisanych na nośnikach elektronicznych (CD, DVD), zbiorów kartograficznych i artykułów z prasy ogólnopolskiej.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworznie kontynuowała prace nad bibliografią powiatu grodzkiego, tworzoną w systemie SOWA-2 TEXT, i dostępną w formie kartoteki elektronicznej na stronie WWW Biblioteki.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Lublińcu zakupiła moduł do prac bibliograficznych SOWA-2 w formacie MARC21. Na rok 2010 zaplanowano przeszkolenie pracowników w obsłudze tego programu.

• Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Łaziskach Górnych gromadziła materiały dotyczące miasta, dostępne w formie tradycyjnej kartoteki. Nadal nie podjęto prac nad bibliografią powiatu mikołowskiego.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Mysłowicach nie prowadziła prac nad bibliografią powiatu grodzkiego. Prowadzona była kartoteka zagadnieniowa miasta Mysłowice.

• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Myszkowie zakończyła prace nad Bibliografią powiatu myszkowskiego za lata 2001–2002. Dzięki środkom finansowym uzyskanym ze Starostwa Powiatowego powyższa bibliografia opublikowana zostanie w I kwartale 2010 roku. Rozpoczęto wprowadzanie do systemu SOWA-2 opisów bibliograficznych artykułów z czasopism i wydawnictw zwartych z roku 2003 oraz artykułów z tygodnika „Puls Myszkowa” za lata 2008-2009.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Piekarach Śląskich nie prowadziła prac nad bibliografią powiatu grodzkiego. Prowadzona była kartoteka w postaci komputerowej, obejmująca materiały dotyczące miasta.

• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Ryszarda Kincla w Raciborzu opracowała w 2007 roku Bibliografię Raciborza i powiatu raciborskiego za rok 2002, która dostępna jest w formie kartoteki. Na bieżąco uzupełniono zestawienie dokumentów zwartych, opracowanych w systemie PATRON i udostępnianych w katalogu OPAC.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Radzionkowie opublikowała drukiem Bibliografię miasta Radzionkowa za lata 1998–2001. Wybór piśmiennictwa. Publikacja liczy 1.715 pozycji bibliograficznych i dostępna jest w formie PDF na stronie internetowej MBP. Zgromadzono także materiał bibliograficzny za lata 2002–2005, dostępny w formie tradycyjnej kartoteki.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Rudzie Śląskiej, podobnie jak w latach ubiegłych, zgromadziła Materiały do bibliografii adnotowanej wydawnictw zwartych dotyczących Rudy Śląskiej za rok 2009 w postaci zestawienia bibliograficznego (podmiotowo-przedmiotowego), dostępnego na stronie WWW oraz w formie tradycyjnej kartoteki. Opisy bibliograficzne opracowywane są w MBP i przesyłane do Muzeum Miejskiego w Rudzie Śląskiej w celu opublikowania w „Rudzkim Roczniku Muzealnym” za 2009 rok.

• W Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej w Rybniku na bieżąco uzupełniana była tradycyjna Kartoteka Regionalna Ziemi Rybnickiej za lata 1945–2009. W 2009 roku zaktualizowano Wykaz posiadanych publikacji dotyczących Rybnika i powiatu rybnickiego, wydanych w latach 1990–2008.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Siemianowicach Śląskich kontynuowała tworzenie kartoteki komputerowej, zawierającej opisy bibliograficzne dokumentów życia społecznego i artykułów z aktualnych i archiwalnych numerów periodyków lokalnych. Tworzona jest też tradycyjna kartoteka zagadnieniowa „Siemianowice Śląskie w prasie”.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Sosnowcu nie podjęła prac nad bibliografią swojego miasta.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Świętochłowicach na bieżąco gromadziła opisy bibliograficzne dotyczące miasta i udostępnia je w formie tradycyjnej kartoteki.

• W Miejskiej Bibliotece Publicznej w Tarnowskich Górach wydano drukiem (w nakładzie 100 egz.) bibliografię Tarnowskie Góry. Bibliografia miasta i powiatu za lata 2004–2005, liczącą 4.059 pozycji bibliograficznych druków zwartych i ciągłych, która dostępna będzie także na stronie internetowej Biblioteki w formacie PDF. Trwają prace nad opracowaniem materiałów do t.3 za lata 2008–2009.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Tychach opublikowała drukiem t. 2 Tychy: bibliografia: 1992–1996 wraz z płytą CD, licząca 3.284 pozycje bibliograficzne. Trwają prace nad kolejnym rocznikiem za lata 1997–2000, który także będzie zawierał płytę CD. Planuje się, że materiały bibliograficzne za kolejne lata ukazywać się będą wyłącznie na CD oraz dostępne będą on-line na stronie internetowej MBP.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Ustroniu prowadzi kartotekę wycinków prasowych dotyczących miasta.

• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Wodzisławiu Śląskim od roku 2006 tworzy Bibliografię Wodzisławia i powiatu wodzisławskiego w programie komputerowym SOWA-2, rejestrując artykuły z prasy lokalnej i regionalnej. Swym zasięgiem obejmuje okres od 2000 roku i jest systematycznie uzupełniana o lata wcześniejsze.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Zabrzu kontynuowała kartotekę lokalną miasta, liczącą obecnie ok. 11.000 opisów bibliograficznych dokumentów zwartych, artykułów z czasopism i dokumentów multimedialnych i na bieżąco uzupełnianą. Ponadto kontynuowane są prace w programie komputerowym PROMAX w module „Bibliografia”. Baza ta na koniec 2009 roku liczyła ok. 160 opisów, dając tym samym początek bibliografii miasta w formie elektronicznej.

• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Zawierciu nie podjęła prac nad bibliografią miasta, kontynuuje jedynie kartotekę regionalną w formie tradycyjnej. W planach na najbliższe lata jest stworzenie bibliografii regionalnej powiatu zawierciańskiego.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Żorach prowadziła kartotekę lokalną w formie elektronicznej w programie SOWA-2, zawierającą opisy bibliograficzne artykułów z prasy lokalnej i regionalnej oraz publikacji książkowych dotyczących miasta Żory. W 2009 roku bazę danych „Bibliografia Regionalna” udostępniono na stronie internetowej Biblioteki.

• Żywiecka Biblioteka Samorządowa w Żywcu nie podjęła prac nad bibliografią miasta. W 2009 roku – podobnie jak w latach poprzednich – kontynuowała prace nad bibliografiami zawartości periodyków poświęconych sprawom miasta i Żywiecczyzny, takich jak: Gronie, Kalendarz Żywiecki, Nad Sołą i Koszarawą.

• Biblioteka Publiczna Gminy Kłobuck nie podjęła prac nad bibliografią swojego powiatu.

• Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna w Pszczynie podjęła prace nad bibliografią powiatu pszczyńskiego. Tworzona jest kartoteka opisów bibliograficznych druków zwartych i ciągłych, która w przyszłości stanie się podstawą do opracowania bibliografii w postaci bazy komputerowej.

• W Miejsko-Gminnej Bibliotece Publicznej w Siewierzu kontynuowano prace nad komputerową bazą Severiana, tworzoną w programie SOWA-2, liczącą na koniec roku 497 opisów bibliograficznych.