Biblioteka Śląska > Sprawozdania > 2011 > 8. Wybrane problemy działalności informacyjnej bibliotek

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEK PUBLICZNYCH
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W 2011 R.

8.1. Usługi informacyjne Biblioteki; ogólna liczba kwerend w 2011 roku

W 2011 roku – podobnie jak w latach ubiegłych – nie zaszły istotne zmiany w prowadzeniu działalności informacyjnej. Tradycyjnie już realizacja usług informacyjnych prowadzona jest w oparciu o zbiory biblioteczne – drukowane i w postaci elektronicznej – oraz zasoby sieci Internet. Na warsztat informacyjny składają się: księgozbiór podręczny, czasopisma, katalogi, kartoteki (regionalna, lokalna, osobowa, zagadnieniowe, serii wydawniczych, motywów literackich, tekstów obcojęzycznych, recenzji literackich i filmowych), dokumentów życia społecznego, teczki wycinków prasowych, bibliografie regionalna i lokalna oraz zestawienia bibliograficzne na różne tematy. Biblioteki stanowią centrum informacyjne, edukacyjne, kulturalne, umożliwiając dostęp do aktualnych źródeł informacji. Coraz częściej w działalności informacyjnej istotną rolę odgrywają zbiory pozaksiążkowe i Internet. Ilość użytkowników Internetu wzrosła zdecydowanie w momencie zniesienia opłat, dzięki środkom przekazanym bibliotekom przez Fundację Orange w ramach projektu Akademia Orange dla Bibliotek.

Stała komputeryzacja kolejnych placówek daje możliwość uzyskania szybkiej informacji o zbiorach własnych i innych bibliotek (OPAC). Ponadto poprzez Internet można przeszukiwać katalogi różnych bibliotek i różnorodne bazy bibliograficzne. Bezpłatną usługą oferowaną w coraz większej liczbie bibliotek jest dostęp do Systemu Informacji Prawnej LEX, Legalis oraz Lex Polonica Maxima. W czytelniach bibliotek miejskich dostępny jest zbiór wydawnictw prawniczych (Dziennik Ustaw, Monitor Polski, Polskie Ustawy, Prawo Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Zbiór Prawa Podatkowego).

Zainteresowanie księgozbiorem podręcznym w jego tradycyjnym kształcie maleje z roku na rok. Zdaniem bibliotekarzy typowe wydawnictwa informacyjne (encyklopedie, słowniki, leksykony itp.) są udostępniane coraz rzadziej. Czytelnicy poszukują literatury specjalistycznej, która szczegółowo odpowie na pytanie. W 2011 roku udzielono łącznie 1 709 706 informacji bibliotecznych i bibliograficznych, w tym sporządzono 18 657 kwerend. Tematyka kwerend była różnorodna. Były to m.in.: konferencje miejskie, zawartość gazetek parafialnych, szlak zabytków techniki, Stanisław Bieniasz (1950–2001), Janosch (Horst Eckert). Wybrane biblioteki (np. MBP Jastrzębie-Zdrój, MBP Piekary Śląskie, MBP Żory) prowadziły szeroką działalność edukacyjną w zakresie informatyzacji, organizując warsztaty komputerowe i informatyczne dla dzieci oraz seniorów „Komputer 50+”. Pozwoliły one na zdobycie praktycznych umiejętności związanych z korzystaniem z nowych technologii.

Głównymi odbiorcami informacji byli studenci i uczniowie, w tym maturzyści oraz osoby podnoszące swoje kwalifikacje zawodowe. Osobną grupę stanowili bezrobotni poszukujący przez Internet ofert pracy.

Rozwój technologii pozwala na udzielanie informacji za pośrednictwem poczty elektronicznej i różnych komunikatorów internetowych.

8.2. Bibliografie regionalne i lokalne

W 2011 roku biblioteki publiczne woj. śląskiego kontynuowały - bądź opracowywały samodzielnie lub we współpracy – bibliografie swojej miejscowości bądź regionu. Ich głównym celem jest zaspokajanie potrzeby bieżącej, aktualnej i wieloaspektowej informacji o mieście lub regionie.

• W Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Będzinie kontynuowane były prace nad elektroniczną bazą danych Bibliografii gmin powiatu będzińskiego, tworzoną w programie MAK w formacie MARC21, która zawiera 6.696 rekordów. Baza bibliografii za lata 1970–1980 liczy 447 opisów zeskanowanych artykułów. Od stycznia 2009 roku baza dostępna jest w katalogu on-line Biblioteki.

• W Książnicy Beskidzkiej w Bielsku-Białej kontynuowano prace nad przygotowaniem materiału bibliograficznego do 15. tomu Bibliografii Bielska-Białej i powiatu bielskiego za lata 2009–2010, który udostępniony zostanie w postaci plików pdf na stronie internetowej Książnicy. Trwają prace nad opracowaniem 16. tomu powyższej bibliografii.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Bytomiu posiada retrospektywną Bibliografię Bytomia za lata 1989–2001, dostępną na stronie internetowej Biblioteki, w wersji papierowej za lata 1989-1998 oraz w wersji elektronicznej za lata 2000–2001 (w formacie pdf na nośniku CD). Materiały do Bieżącej Bibliografii Bytomia za lata 2007–2011 dostępne są w formie tradycyjnej kartoteki. W 2010 roku Biblioteka zakupiła protokół wymiany danych bibliograficznych Z39.50, wchodzący w skład pakietu systemu informatycznego PROLIB M21. Aktualnie trwają prace przygotowawcze do stworzenia elektronicznej bazy Bieżącej Bibliografii Bytomia, dostępnej on-line.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Chorzowie na bieżąco opracowywała Bibliografię Chorzowa i udostępniała ją na swojej stronie internetowej. Obecnie liczy 16.840 pozycji bibliograficznych i zawiera opisy książek, artykułów z czasopism regionalnych, lokalnych i dokumentów życia społecznego.

• Biblioteka Miejska w Cieszynie kontynuowała tworzenie komputerowej bazy danych Silesiana, zawierającej 43.230 opisów bibliograficznych, dostępnej w formie tradycyjnej oraz – od 2006 r. – w Internecie na stronie Biblioteki. Bazę można przeszukiwać za pomocą wyszukiwarki FIDKAR.

• W Miejskiej Bibliotece Publicznej w Czeladzi zakończono prace nad elektroniczną wersją Bibliografii Czeladzi za lata 1937–2008, która dostępna będzie w formie elektronicznej na stronie WWW Biblioteki. Materiały dotyczące Czeladzi za lata 2009–2011 dostępne są w Czytelni w formie tradycyjnej kartoteki.

• Biblioteka Publiczna im. dr. Władysława Biegańskiego w Częstochowie ukończyła Bibliografię regionu częstochowskiego za lata 2005–2007; materiały te czekają na druk. W lutym 2012 roku ukazała się Bibliografia regionu częstochowskiego za rok 2010 jako suplement tomu 37 „Ziemi Częstochowskiej”. W opracowaniu są retrospektywne: Bibliografia regionu częstochowskiego za lata 1945–1974 i Bibliografia historii regionu częstochowskiego: pogranicze małopolsko-wielkopolskie na przestrzeni dziejów. Swym zasięgiem chronologicznym obejmuje ona czasy najdawniejsze do roku 2000. Zakończenie prac przewidziane jest na rok 2012.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Dąbrowie Górniczej kontynuowała prace nad Bibliografią Dąbrowy Górniczej XIX i XX wieku w formie bazy komputerowej, w programie MAK 4.3. Baza zawiera opisy katalogowe książek, artykułów z czasopism, druków ulotnych, dokumentacji fotograficznej i filmowej oraz działalności kulturalno-oświatowej MBP. Na koniec 2011 roku stan bazy wyniósł 5.437 rekordów.

• Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach wprowadziła do bazy komputerowej w programie PATRON opisy bibliograficzne artykułów z czasopism lokalnych powiatu gliwickiego za rok 2011.

• Biblioteka w Imielinie opracowała materiały dotyczące swojego miasta za lata 1995–2010. Trwają prace nad udostępnieniem ich na stronie WWW Biblioteki.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Jastrzębiu-Zdroju kontynuowała prace nad stworzeniem Bibliografii Miasta Jastrzębie-Zdrój (retrospektywnej za lata 1936–2010), opracowując – w formie tradycyjnej kartoteki – opisy dokumentów zwartych i ciągłych o zasięgu lokalnym, regionalnym i ogólnopolskim. Na koniec 2011 roku bibliografia ta liczyła 5.088 opisów. Jednocześnie w MBP powstały: „Bibliografia zawartości czasopisma Nasze Problemy” (za lata 1974–1982, 3.268 opisów) oraz „Bibliografia zawartości czasopism Jastrząb (za lata 2007–2011, 1.047 opisów) i Jastrzębski Węgiel” (za lata 2007–2011, 503 opisy). Biblioteka prowadziła także prace nad „Bibliografią bieżącą za 2011 rok”, która dostępna będzie na stronie Biblioteki i w formie drukowanej w I kwartale 2012 r.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworznie kontynuowała prace nad bibliografią powiatu grodzkiego, tworzoną w systemie SOWA2 TEXT, i dostępną w formie kartoteki elektronicznej na stronie WWW Biblioteki.

• Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna w Lublińcu kontynuuje prace nad wprowadzaniem do bazy w programie SOWA2/MARC21 zgromadzonych i opracowanych materiałów, głównie z czasopism lokalnych i regionalnych dotyczących miasta i powiatu. Na koniec 2011 roku baza liczyła ok. 150 rekordów za 2010 i częściowo 2011 rok.

• Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Łaziskach Górnych gromadziła materiały dotyczące miasta, dostępne w formie tradycyjnej kartoteki. Nadal nie podjęto prac nad bibliografią powiatu mikołowskiego.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Mikołowie rozpoczęła wprowadzanie opisów bibliograficznych dotyczących miasta z kartoteki do bazy w systemie PROLIB, dzięki czemu dane można wyszukiwać poprzez katalog OPAC. Biblioteka planuje zakup modułu Bibliografia, co pozwoli opracować na podstawie zgromadzonych opisów bibliografię Mikołowa.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Mysłowicach nie prowadziła prac nad bibliografią powiatu grodzkiego. Kontynuowano kartotekę zagadnieniową miasta Mysłowice, zawierającą opisy artykułów z czasopism lokalnych i regionalnych dotyczących miasta.

• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Myszkowie kontynuowała prace nad Bibliografią powiatu myszkowskiego za lata 2003-2004. Do bazy komputerowej wprowadzono opisy bibliograficzne z lokalnych tygodników: Kurier Myszkowski (za 2004 r.), Gazeta Myszkowska (za 2003 r.). Rozpoczęto również prace nad wprowadzaniem opisów artykułów z Gazety Myszkowskiej za 2004 rok.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Piekarach Śląskich prowadziła kartotekę powiatu grodzkiego za lata 2003-2005 w postaci tradycyjnej oraz za lata 2006–2008 w Wordzie. Obejmują one opisy bibliograficzne artykułów z czasopism lokalnych dotyczące miasta. MBP w 2011 roku zakupiła moduł „Bibliografia” w systemie MATEUSZ i planuje komputerową rejestrację swojej bibliografii.

• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Ryszarda Kincla w Raciborzu opracowała w 2007 roku Bibliografię Raciborza i powiatu raciborskiego za rok 2002, która dostępna jest w formie kartoteki oraz niepełnego dokumentu elektronicznego. Trwają prace nad jej uzupełnieniem.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Radzionkowie kontynuowała prace nad Bibliografią miasta Radzionkowa za lata 2002–2005. Wybór piśmiennictwa, której wydanie zaplanowano na rok 2012. Opracowano materiał za lata 2002–2004 w formie kartoteki.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Rudzie Śląskiej gromadziła Materiały do bibliografii adnotowanej wydawnictw zwartych dotyczących Rudy Śląskiej za rok 2011.

• Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Rybniku kontynuowała tworzenie w systemie PROMAX bazy bibliografii regionalnej, liczącej 1.293 opisy artykułów prasowych, przejętych z tradycyjnej Kartoteki Regionalnej Ziemi Rybnickiej za lata 1945–2011. Od 2012 roku tworzenie rekordów bibliograficznych odbywać się będzie z wykorzystaniem formatu MARC21.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Siemianowicach Śląskich kontynuowała tworzenie kartoteki komputerowej, zawierającej opisy bibliograficzne dokumentów życia społecznego i artykułów z aktualnych i archiwalnych numerów periodyków lokalnych, liczącej na koniec roku ok. 16.635 opisów. Tworzona jest też tradycyjna kartoteka zagadnieniowa „Siemianowice Śląskie w prasie”.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Sosnowcu kontynuuje kartoteki lokalną miasta i osobową dotyczącą twórców zagłębiowskich.

• W Miejskiej Bibliotece Publicznej w Świętochłowicach na bieżąco gromadzono opisy bibliograficzne dotyczące miasta i udostępniano je w formie tradycyjnej kartoteki. Trwają prace nad zmianą formy bibliografii.

• W Miejskiej Bibliotece Publicznej w Tarnowskich Górach kontynuowane są prace nad opracowaniem materiałów do t. 4 bibliografii Tarnowskie Góry. Bibliografia miasta i powiatu za lata 2010–2011. Jej wydanie planowane jest na 2012 rok.

• W Miejskiej Bibliotece Publicznej w Tychach kontynuowano prace przy tworzeniu t. 3 Bibliografii Tychów za lata 1997–2000, wykorzystując w tym celu program PROMAX. W planach jest publikacja tej bibliografii w formie kodeksu i na CD.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Ustroniu prowadzi kartotekę wycinków prasowych dotyczących miasta.

• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Wodzisławiu Śląskim od roku 2006 tworzy Bibliografię Wodzisławia i powiatu wodzisławskiego w programie komputerowym SOWA2, rejestrując artykuły z prasy lokalnej i regionalnej. Swym zasięgiem chronologicznym obejmuje okres od 2000 roku i jest systematycznie uzupełniana o lata wcześniejsze. Jest dostępna poprzez stronę internetową Biblioteki.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Zabrzu kontynuowała kartotekę lokalną miasta, liczącą obecnie ok. 12.000 opisów bibliograficznych dokumentów zwartych, artykułów z czasopism, map i dokumentów multimedialnych i na bieżąco uzupełnianą. Ponadto kontynuowane są prace w programie komputerowym PROMAX w module „Bibliografia”. Baza ta na koniec 2011 roku liczyła 1.401 opisów. Wprowadzone opisy dotyczą głównie bibliotek i czytelnictwa, szlaku zabytków techniki, muzealnictwa i sportu.

• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Zawierciu podjęła prace nad opracowaniem Bibliografii Zawiercia i powiatu zawierciańskiego. Jej wydanie, planowane na koniec 2012 roku, sfinansuje Starostwo Powiatowe w Zawierciu.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Żorach opracowuje Bibliografię wydawnictw o Żorach i żorzanach oraz publikacji wydanych w Żorach za lata 1993-2011. Zawiera ona opisy artykułów z prasy lokalnej, druki zwarte, mapy, plany, dokumenty niepublikowane i liczy na koniec roku ok. 12.059 rekordów. Bibliografia […] dostępna jest on-line na stronie internetowej Biblioteki. W 2011 roku poszerzono ją o dane bibliograficzne artykułów z archiwalnych numerów Nowin (za lata 1970-1974), a także o opisy fragmentów dotyczących Żor i żorzan, zamieszczone w dodatkach do dzienników regionalnych.

• Żywiecka Biblioteka Samorządowa w Żywcu rozpoczęła prace nad tworzeniem bibliografii regionalnej w sposób zautomatyzowany w programie LIBRA2000/MARC21. Obecnie baza liczy ok. 1.000 opisów. W 2011 roku – podobnie jak w latach poprzednich – kontynuowała prace nad bibliografiami zawartości periodyków poświęconych sprawom miasta i Żywiecczyzny, takich jak: Gronie, Kalendarz Żywiecki, Nad Sołą i Koszarawą.

• Biblioteka Publiczna Gminy Kłobuck nie podjęła prac nad bibliografią swojego powiatu.

• Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna w Pszczynie w 2011 roku rozpoczęła tworzenie bibliografii regionalnej w wersji komputerowej w programie PATRON 3, wykorzystując istniejącą i wciąż aktualizowaną kartotekę, zawierającą opisy druków zwartych i ciągłych. Na koniec roku baza liczyła 30 rekordów.

• W Miejsko-Gminnej Bibliotece Publicznej w Siewierzu kontynuowano prace nad komputerową bazą Severiana, tworzoną w programie SOWA2, liczącą na koniec roku 568 opisów bibliograficznych.

• Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Szczekocinach prowadziła kartotekę lokalną w postaci tradycyjnej, dotyczącą swojej Gminy.