SPRAWOZDANIE Z DZIA�ALNO�CI BIBLIOTEK PUBLICZNYCH
WOJEW�DZTWA �L�SKIEGO W 2012 R.

10. PODSUMOWANIE

W 2012 roku w dzia�alno�ci bibliotek publicznych wojew�dztwa �l�skiego zauwa�y� mo�na by�o szereg zjawisk, kt�re mia�y wp�yw na ich ca�oroczn� prac�. Biblioteki odnotowa�y zar�wno osi�gni�cia i sukcesy, jak i pewnego rodzaju niepowodzenia.

Zmniejszenie sieci plac�wek

Statystyka sporz�dzona do Urz�du Statystycznego wykaza�a powa�ny ubytek sieci bibliotecznej; a� 12 filii zosta�o zlikwidowanych, a tylko utworzono 2 nowe. Ten fakt prze�o�y� si� na pogorszenie dost�pu do bibliotek i ich zbior�w, bo na 1 plac�wk� przypada�o 5 740 mieszka�c�w przy �redniej krajowej - 4 648.

Sytuacja formalno-prawna bibliotek nie uleg�a zmianie. Ta sama liczba bibliotek co w 2011 roku, pozostawa�a po��czona z o�rodkami kultury lub stanowi�a jednostk� urz�du.

Wprowadzona zmianami w przepisach prawa mo�liwo�� ��czenia instytucji kultury, bardzo szybko zaowocowa�a w IV kwartale 2012 roku podj�ciem przez rady gmin w Kobi�rze i �lemieniu, uchwa� intencyjnych, dotycz�cych po��czenia bibliotek gminnych z o�rodkami kultury.

Oceniaj�c stan modernizacji plac�wek bibliotecznych w 2012 roku, stwierdzi� nale�y brak spektakularnych wydarze� np. zwi�zanych z oddaniem do u�ytku nowego obiektu bibliotecznego. Skupiono si� natomiast na remontach, pracach termomodernizacyjnych, wyposa�aniu plac�wek bibliotecznych w nowe meble biblioteczne, urz�dzenia komputerowe i zwi�zane z nimi sprz�ty peryferyjne i sieciowe, sprz�ty biurowe i AGD; wiele plac�wek bibliotecznych (w sze�ciu bibliotekach miejskich, jednej miejsko-gminnej, jedenastu gminnych) zmieni�o swoje lokale przy okazji wyposa�aj�c je w nowe sprz�ty.

Godny podkre�lenia jest fakt post�puj�cej komputeryzacji bibliotek. Ju� tylko 69 filii bibliotecznych nie zosta�o wyposa�onych w komputery i pozbawionych jest dost�pu do Internetu.

Komputeryzacja;  Biblioteki publiczne wojew�dztwa �l�skiego w czo��wce

Jak wynika z „Raportu o stanie komputeryzacji bibliotek publicznych w roku 2012”, zamieszczonym w „Bibliotekarzu” nr 2 z 2013 roku, biblioteki publiczne woj. �l�skiego pod wzgl�dem stanu komputeryzacji znajduj� si� na 2 miejscu w kraju. Z zamieszczonych tam wykres�w wynika te�, �e procentowo wi�cej w naszym wojew�dztwie, komputeryzuje si� bibliotek wiejskich. Nie dziwi to, bowiem biblioteki na wsi mia�y mo�liwo�� uczestniczenia w Programie Rozwoju Bibliotek oraz w innych, kierowanych do nich programach, kt�re wydatnie wspar�y te biblioteki doposa�aj�c je w sprz�ty komputerowe. Na 1 plac�wk� biblioteczn� w naszym wojew�dztwie przypada 5,2 komputera.

W kolejnym ju� roku mo�na zaobserwowa� popraw� struktury wykszta�cenia pracownik�w dzia�alno�ci podstawowej. W stosunku do og�u pracownik�w merytorycznych, pracownicy z przygotowaniem bibliotekarskim stanowili 85,1% (w 2011 - 84,5%), w tym z wykszta�ceniem wy�szym bibliotekarskim 38,7% (w 2011 r. - 38%). Warto te� zwr�ci� uwag� na sta� pracy bibliotekarzy i wi���ce si� z tym do�wiadczenie zawodowe; najwi�ksz� grup� stanowi� bibliotekarze ze sta�em 21-30 lat (31%), a ci najm�odsi, ze sta�em do 5 lat - 17,5%.

W 2012 roku nie zmieni�y si� w zasadniczy spos�b zasoby zbior�w. Wska�nik zakupu obliczony wed�ug wp�yw�w ze wszystkich �r�de� finansowania wyni�s� 11 wol./100 mieszka�c�w (wzrost o 1 wol. w stosunku do 2011 roku). Zakup ze �rodk�w samorz�dowych da� wska�nik 5 wol./100 mieszka�c�w i pozosta� na poziomie ubieg�ego roku. Ta wielko�� nabytk�w nowych ksi��ek, nie zagwarantowa�a odnowy zbior�w, bowiem ubytki (ksi��ki wycofane z bibliotek) przekroczy�y wp�ywy o 149 657 wolumin�w. Wzros�y natomiast zakupy materia��w audiowizualnych, jak i zbior�w elektronicznych, co mo�e by� zjawiskiem post�puj�cym wobec zmieniaj�cych si� potrzeb u�ytkownik�w.

Podstawowy wska�nik zasi�gu czytelnictwa nie uleg� zmianie i wyni�s� 19 czytelnik�w na 100 mieszka�c�w. Liczba czytelnik�w przedstawiona w liczbach bezwzgl�dnych jest ni�sza o 9 683 osoby ni� w 2011 roku. Najwi�kszy spadek w liczbie czytelnik�w zanotowano w grupie wiekowej 20-24 lata oraz w�r�d uczni�w i student�w, bior�c pod uwag� zaw�d. Najwi�kszy wzrost liczby czytelnik�w wyst�pi� w grupie wiekowej 45-60 lat i powy�ej 60 lat.

Nowe zadania bibliotek

Biblioteki wojew�dztwa �l�skiego to nie tylko zbiory i ich czytelnicy, ale miejsce wielu wydarze� kulturalnych, edukacyjnych, dzia�a� informacyjnych. To tak�e miejsce nowych us�ug elektronicznych, kt�re w por�wnaniu z rokiem ubieg�ym zwi�kszy�y si�, w przeciwie�stwie do tradycyjnych udost�pnie� i wypo�ycze�, w�r�d kt�rych wyst�pi�y spadki. O 5 347 zwi�kszy�a si� liczba imprez oferowanych miejscowym spo�eczno�ciom. Przy nieco mniejszej liczbie czytelnik�w, zwi�kszy�a si� o 65 859 liczba odwiedzin; wi�ksza te� by�a frekwencja na imprezach (o 72 198 u�ytkownik�w).

Punkt ci�ko�ci dzia�a� bibliotek wyra�nie przesuwa si� na realizacj� us�ug dot�d nietypowych, a kt�re znajduj� licznych odbiorc�w.

W 2012 roku kontynuowano Program Rozwoju Bibliotek Fundacji Rozwoju Spo�ecze�stwa Informacyjnego. Biblioteki w nim uczestnicz�ce mia�y mo�liwo�� udzia�u w r�nych programach i szkoleniach im dedykowanym. Zorganizowano te� i przeprowadzono II edycj� Konkursu Gminnych Koalicji na Rzecz Rozwoju Bibliotek, kt�rego celem by�a promocja wydarze� kulturalno-spo�ecznych, realizowanych przez biblioteki wsp�lnie z partnerami lokalnymi. Najlepsze projekty wykonane przez biblioteki zosta�y wyr�nione nagrodami rzeczowymi o ��cznej warto�ci 20 tys. z�otych.

Analizuj�c wypowiedzi bibliotek na temat sukces�w i problem�w w pracy, to wyra�nie wida�, �e w�r�d sukces�w najcz�ciej wymieniane s� osi�gni�cia zwi�zane z komputeryzacj� proces�w bibliotecznych, zakupem lub zmian� systemu bibliotecznego, zakupem sprz�t�w komputerowych; jako problemy najcz�ciej wymieniono te, kt�re wi��� si� z brakiem odpowiedniej bazy lokalowej i zmniejszeniem bud�et�w.

Poni�ej przedstawiono por�wnanie sytuacji bibliotek publicznych wojew�dztwa �l�skiego w 2012 roku z sytuacj� bibliotek publicznych w ca�ym kraju.

Tabele zawieraj� wska�niki dotycz�ce:

  • bazy materialno-organizacyjnej

  • obci��enia us�ugami

  • efektywno�ci

Wska�niki bazy materialno-organizacyjnej

Lp.

WSKA�NIKI

woj. �l�skie 2012

Polska*

1

Liczba mieszka�c�w na 1 plac�wk�

5 740

4 648

2

Powierzchnia u�ytkowa na 100 mieszka�c�w

2,7

2,8

3

Miejsca w czytelniach na 100 mieszka�c�w

0,22

0,29

4

Liczba ksi��ek i czasopism oprawnych na 100 mieszk.

360

343

5

Zakup ksi��ek na 100 mieszk. (wg danych z K-03 GUS)

7,8

7,2

6

Liczba komputer�w na 1 plac�wk�

5,2

4,7

Wska�niki obci��enia us�ugami

Lp.

WSKA�NIKI

woj. �l�skie 2012

Polska*

1

Liczba czytelnik�w na 1 plac�wk�

1 078

780

2

Liczba czytelnik�w na 1 m2

6,8

5,9

3

Liczba czytelnik�w na 1 pracownika1

395

275

4

Liczba wypo�ycze�2 na zewn�trz na 1 pracownika1

7 968

5 288

5

Liczba udost�pnie�2 na 1 miejsce w czytelni

305

231

Wska�niki efektywno�ci

Lp.

WSKA�NIKI

woj. �l�skie 2012

Polska*

1

Liczba czytelnik�w na 100 mieszka�c�w

19,0

16,8

2

Liczba wypo�ycze�2 na zewn�trz na 100 mieszka�c�w

378

322

3

Liczba wypo�ycze�2 na 1 jednostk� inwentarzow�

1,00

0,90

4

Liczba udost�pnie�2 w czytelniach na 100 mieszka�c�w

70

66

5

Liczba wypo�ycze�2 na zewn�trz na 1 czytelnika

20,1

19,1

* wg danych za 2011 rok zawartych w „Zestawieniu zbiorczym o stanie i dzia�alno�ci sieci bibliotek publicznych w 2011 r.”, zamieszczonym na stronie WWW Biblioteki Narodowej

1) pracownicy merytoryczni pe�no i niepe�nozatrudnieni w osobach fizycznych

2) wypo�yczenia na zewn�trz i udost�pnianie na miejscu - ��cznie ksi��ki, czasopisma, pozosta�e zbiory nieelektroniczne oraz zbiory elektroniczne na no�niku fizycznym


Stopka Biblioteka �l�ska