SPRAWOZDANIE Z DZIA�ALNO�CI BIBLIOTEK PUBLICZNYCH
WOJEW�DZTWA �L�SKIEGO W 2013 R.
10. ZAKO�CZENIE
Biblioteki publiczne wojew�dztwa �l�skiego w 2013 roku obok wielu osi�gni�� zwi�zanych z promocj� i krzewieniem czytelnictwa, dzia�alno�ci� edukacyjn� i informacyjn� do�wiadczy�y wielu problem�w, kt�re utrudnia�y lub hamowa�y realizacj� za�o�onych plan�w.
Na koniec 2013 roku zanotowano kolejny raz ubytek sieci plac�wek bibliotecznych o 4 filie (7 uby�o, 3 nowe powsta�y). Powi�kszy�a si� w zwi�zku z tym liczba mieszka�c�w przypadaj�ca na 1 plac�wk�, co powoduje pogorszenie si� dost�pu do bibliotek. Obok zlikwidowanych filii, a� 11 by�o nieczynnych w ci�gu roku, co dodatkowo pog��bi�o ten stan.
Mimo, �e siedem gmin podj�o uchwa�y o zamiarze po��czenia bibliotek z innymi instytucjami kultury, to w wyniku m.in. negatywnych opinii Krajowej Rady Bibliotecznej i Biblioteki �l�skiej, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego nie wyrazi� zgody na po��czenie sze�ciu bibliotek.
Brak odpowiedniej bazy lokalowej
Powa�nym problemem stanowi�cym utrudnienie pracy bibliotek, negatywnie odbijaj�cym si� na mozliwo�ciach poszerzania oferty us�ug, jest brak odpowiedniej bazy lokalowej, przed�u�aj�ce si� remonty, brak przystosowania obiekt�w bibliotecznych i udogodnie� wewn�trz budynk�w dla os�b niepe�nosprawnych np. na w�zkach lub niewidomych, zmiany lokali niekoniecznie na lepsze, co zasygnalizowa�o wiele bibliotek. Nie oznacza to jednak, �e w zakresie modernizacji lokali bibliotecznych nie podejmowano prac. Tych przedsi�wzi�� zwi�zanych z modernizacj� lokali, ich doposa�aniem i unowocze�nianiem by�o wiele.
Wyrazi� nale�y przekonanie, �e uruchomiony Program Biblioteka+. Infrastruktura bibliotek, do kt�rego aplikowa�o w 2013 r. z sukcesem kilka bibliotek (Cieszyn, Bestwina, Bojszowy, Knur�w, So�nicowice, Wis�a, Radlin) w spos�b zasadniczy przyczyni si� do poprawy warunk�w lokalowych lub je radykalnie zmieni (np. budowa nowego obiektu dla M-GBP w So�nicowicach).
Do najwi�kszych sukces�w biblioteki zaliczy�y zmiany technologiczne, a wi�c post�p w zakresie komputeryzacji proces�w bibliotecznych, wprowadzanie nowych us�ug wirtualnych, elektroniczne udost�pnianie i wypo�yczanie, wymian� sprz�t�w komputerowych na nowe, mo�liwo�� zmiany program�w, uruchomienie katalog�w OPAC.
Niema�e znaczenie dla post�pu w zakresie komputeryzacji bibliotek mia� ich udzia� w Programie Rozwoju Bibliotek, a tak�e w Programie Instytutu Ksi��ki "Kraszewski. Komputery dla bibliotek". Ten ostatni nie tylko pozwoli� na wymian� wielu sprz�t�w, ale i zobowi�za� biblioteki do przy�pieszenia tworzenia komputerowych katalog�w.
W 2013 roku nie zmieni�y si� w zasadniczy spos�b zasoby zbior�w. Wska�nik zakupu obliczony wed�ug wp�yw�w ze wszystkich �r�de� finansowania wyni�s� 11 wol./100 mieszka�c�w, a ze �rodk�w samorz�dowych 5 wol./100 mieszka�c�w. Wp�ywy nowo�ci by�y jednak znacznie mniejsze od ubytk�w, czyli ksi��ek wycofanych w ramach selekcji.
Na podobnym poziomie jak w 2012 roku pozosta� zasi�g czytelnictwa oraz stan wypo�ycze� ze zewn�trz i udost�pnie� na miejscu, cho� z tendencj� spadkow�. Przy mniejszej liczbie czytelnik�w aktywnie wypo�yczaj�cych, wyra�nie wzros�a liczba odwiedzin w bibliotekach, bo a� o 292.202.
Wzros�a te� oferta imprez, przedsi�wzi�� organizowanych przez biblioteki dla u�ytkownik�w (o 7 351) oraz frekwencja na tych imprezach (o 76.104) w stosunku do 2012 roku.
Us�ugi elektroniczne
Ro�nie wykorzystanie zbior�w elektronicznych dost�pnych zdalnie lub w sieciach lokalnych; i tak liczba pobranych dokument�w wzros�a w 2013 r. o 576.094, liczba wy�wietle� publikacji z w�asnych bibliotek cyfrowych o 357 797, liczba wej�� na strony internetowe o 358 666. Us�ugi elektroniczne bibliotek spotykaj� si� z coraz wi�kszym uznaniem w�r�d czytelnik�w.
Analiza wypowiedzi bibliotek zawartych w sprawozdaniach za ostatnie dwa lata, wskazuje na osi�gni�cia zwi�zane, przede wszystkim, ze zmianami technologicznymi; w�r�d problem�w na pierwszy plan wysuwaj� si� niedostatki lokalowe, niewystarczaj�ce bud�ety, a szczeg�lnie w gminach - ma�a obsada kadrowa.
Poni�ej przedstawiono por�wnanie sytuacji bibliotek publicznych wojew�dztwa �l�skiego w 2013 roku z sytuacj� bibliotek publicznych w ca�ym kraju.
Tabele zawieraj� wska�niki dotycz�ce:
bazy materialno-organizacyjnej
obci��enia us�ugami
efektywno�ci
Wska�niki bazy materialno-organizacyjnej
Lp. |
WSKA�NIKI |
woj. �l�skie 2013 |
Polska* |
|---|---|---|---|
1 |
Liczba mieszka�c�w na 1 plac�wk� |
5 751 |
4 709 |
2 |
Powierzchnia u�ytkowa na 100 mieszka�c�w (m2) |
2,8 |
2,6 |
3 |
Miejsca w czytelniach na 100 mieszka�c�w |
0,22 |
0,29 |
4 |
Liczba ksi��ek i czasopism oprawnych na 100 mieszk. |
359 |
341 |
5 |
Zakup ksi��ek na 100 mieszk. (wg danych z K-03 GUS) |
7,8 |
7,8 |
6 |
Liczba komputer�w na 1 plac�wk� |
5,5 |
5,0 |
Wska�niki obci��enia us�ugami
Lp. |
WSKA�NIKI |
woj. �l�skie 2013 |
Polska* |
|---|---|---|---|
1 |
Liczba czytelnik�w na 1 plac�wk� |
1 064 |
790 |
2 |
Liczba czytelnik�w na 1 m2 |
6,7 |
6,4 |
3 |
Liczba czytelnik�w na 1 pracownika1 |
389 |
360 |
4 |
Liczba wypo�ycze�2 na zewn�trz na 1 pracownika1 |
7 888 |
6 998 |
5 |
Liczba udost�pnie�2 na 1 miejsce w czytelni |
284 |
218 |
Wska�niki efektywno�ci
Lp. |
WSKA�NIKI |
woj. �l�skie 2013 |
Polska* |
|---|---|---|---|
1 |
Liczba czytelnik�w na 100 mieszka�c�w |
18,5 |
16,8 |
2 |
Liczba wypo�ycze�2 na zewn�trz na 100 mieszka�c�w |
375 |
326 |
3 |
Liczba wypo�ycze�2 na 1 jednostk� inwentarzow� |
0,98 |
0,91 |
4 |
Liczba udost�pnie�2 w czytelniach na 100 mieszka�c�w |
65 |
64 |
5 |
Liczba wypo�ycze�2 na zewn�trz na 1 czytelnika |
20,3 |
19,4 |
* wyliczono wg danych za 2012 rok zawartych w „Zestawieniu zbiorczym o stanie i dzia�alno�ci sieci bibliotek publicznych w 2012 r.”, zamieszczonym na stronie WWW Biblioteki Narodowej
1) pracownicy merytoryczni pe�no i niepe�nozatrudnieni w osobach fizycznych
2) wypo�yczenia na zewn�trz i udost�pnianie na miejscu - ��cznie ksi��ki, czasopisma, pozosta�e zbiory nieelektroniczne oraz zbiory elektroniczne na no�niku fizycznym
