Biblioteka Śląska > Sprawozdania > 2008 > 2. Sieć biblioteczna

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEK PUBLICZNYCH
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W 2008 R.

2.1. Stan sieci bibliotecznej

Sieć samorządowych bibliotek publicznych województwa śląskiego na koniec 2008 roku liczyła 821 placówek, w tym 169 bibliotek i 652 filie biblioteczne (w poprzednim roku 169 bibliotek i 666 filii bibliotecznych; razem 835 placówek).

Sieć samorządowych bibliotek publicznych województwa śląskiego
Rok: 2008
Powiaty grodzkie:	315	w tym 19 bibliotek z 296 filiami
Powiaty ziemskie:	504	w tym 148 bibliotek z 356 filiami
Powiatowa biblioteka publiczna:	1	Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach*
Biblioteka szczebla wojewódzkiego:	1	Biblioteka Śląska w Katowicach
Razem:	821
Rok: 2007
Powiaty grodzkie:	321	w tym 19 bibliotek z 302 filiami
Powiaty ziemskie:	512	w tym 148 bibliotek z 364 filiami
Powiatowa biblioteka publiczna:	1	Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach*
Biblioteka szczebla wojewódzkiego:	1	Biblioteka Śląska w Katowicach
Razem:	835

^* powstała w 2006 r.

w 2008 r.	miasto	–        477 placówek co stanowi 58,1% całości
	wieś	–        344 placówki co stanowi 41,9% całości
w 2007 r.	miasto	–        481 placówek co stanowi 57,6% całości
	wieś	–        354 placówki co stanowi 42,4% całości

Sieć biblioteczną wspomagały 42 punkty biblioteczne, a pośród nich 4 punkty działały w szpitalach i 5 punktów w domach pomocy społecznej (w 2007 r. – 45). Wśród 652 filii bibliotecznych funkcjonowało 11 filii dla dzieci, 16 filii w szpitalach (w 2007 r. – 17 filii w szpitalach) oraz 10 filii publiczno-szkolnych (w 2007 r. – 11). Te ostatnie to filie w bibliotekach: 4 w MiPBP w Raciborzu oraz po jednej filii w MBP w Katowicach, w MBP w Rydułtowach, w MPBP w Wodzisławiu Śląskim, w MPBP w Pszczynie, w GBP w Opatowie oraz w GBP we Wręczycy Wielkiej, funkcjonującej w strukturach Gminnego Ośrodka Kultury. Zbiory specjalne w postaci tzw. książki mówionej gromadziły i udostępniały 42 biblioteki. Coraz częściej placówki biblioteczne zaopatrują się w ten rodzaj zbiorów bez tworzenia dla nich osobnych oddziałów. Przy bibliotekach publicznych województwa śląskiego działało 90 oddziałów dla dzieci (w 2007 r. – 91), w tym 3 na wsi, a 87 w mieście.

2. 2. Zmiany w sieci; nowe placówki, likwidacje, połączenia

2.2.1. Nowe placówki

W 2008 r. w bibliotekach samorządowych województwa śląskiego nie utworzono żadnej nowej filii bibliotecznej. Gminna Biblioteka Publiczna w  Żarnowcu utworzyła nowy punkt biblioteczny. Mieści się w budynku zlikwidowanej Szkoły Podstawowej (czynny dwa razy w tygodniu).

2.2.2. Likwidacja filii, punktów bibliotecznych, połączenia placówek (przyczyny)

W ubiegłym roku zlikwidowano aż 14 filii bibliotecznych oraz 3 punkty biblioteczne.

• MBP w Chorzowie zlikwidowała 3 filie biblioteczne (nr 8, 15, 16). Filia nr 8 oraz filie nr 15 i 16 (szpitalne) zostały zlikwidowane Uchwałą Rady Miasta nr VII/109/07 z roku 2007. Nie mniej jednak ze statystyki bibliotecznej zostały „zdjęte” w roku 2008. Likwidacja Filii nr 8 nastąpiła w  związku ze złym stanem technicznym placówki. Mimo licznych remontów placówka była zawilgocona i zagrzybiona.

• MBP w Gliwicach zlikwidowała 2 filie biblioteczne. Zły stan techniczny był przyczyną likwidacji jednej z nich, druga została zlikwidowana ze względu na uruchomienie w bardzo bliskiej odległości nowego lokalu Filii nr 20.

• MBP w Jaworznie zlikwidowała, w sensie formalno – prawnym, Filię dla Niewidomych. Włączono ją (na wniosek dyrekcji) w struktury Biblioteki, przenosząc zbiory placówki do gmachu głównego.

• MiPBP w Raciborzu była zmuszona do likwidacji Filii nr 7, mieszczącej się w budynku żłobka. Nie znaleziono miejsca na nowy lokal w  okolicy, którą obsługiwała placówka.

• Żywiecka Biblioteka Samorządowa decyzją organizatora Biblioteki zlikwidowała Filię nr 1. Argumentem przemawiającym za tym krokiem, była zbyt mała odległość placówki od nowej centrali ŻBS.

• GBP w Gaszowicach zlikwidowała Filię w Łukowie Śląskim. Placówka mieściła się w lokalu prywatnym, dysponując pomieszczeniem o metrażu liczącym zaledwie 30 m². Właściciel budynku poprosił o rozwiązanie umowy najmu. Decyzją dyrekcji i organizatora Biblioteki księgozbiór zlikwidowanej placówki przeniesiono do filii bibliotecznej w Czernicy, która w związku z zaistniałą sytuacją, została gruntownie wyremontowana. Zwiększono metraż placówki o 40 m² (obecnie 120 m²), wykonano łazienki i wymieniono oświetlenie.

• GBP w Rudzińcu zlikwidowała Filię w Rudnie. Przyczyną decyzji były złe warunki lokalowe placówki oraz zagrożenia wynikające z dalszej eksploatacji (opinia specjalisty ds. BHP).

• GBP w Suszcu w sensie formalno prawnym zlikwidowała 4 filie biblioteczne. Ze struktur Gminnego Ośrodka Kultury została wyłączona jedynie centrala Biblioteki, powołana jako samodzielna instytucja kultury. Filie biblioteczne funkcjonują nadal w strukturach GOK jako remizo – świetlice i punkt czytelnictwa. Ze względu na niezgodny z prawem status tych placówek, nie mogą być one uwzględnione w statystyce bibliotecznej.

Zlikwidowane punkty biblioteczne.

• MGBP w Ogrodzieńcu zlikwidowała dwa punkty biblioteczne: w Kiełkowicach i Kolonii Ryczów.

• GBP w Rudniku zlikwidowała punkt biblioteczny działający w Zespole Szkół Ogólnokształcących, ze względu na wznowienie działalności biblioteki szkolnej.

2.3. Sytuacja organizacyjna bibliotek

W 2008 roku wśród 169 bibliotek:

• 148 funkcjonowało jako samodzielne instytucjonalnie biblioteki, wpisane do rejestrów instytucji kultury,

• 19 bibliotek połączono z ośrodkami/domami/centrami kultury w: Bieruniu, Knurowie, Radlinie, Szczyrku, Koniecpolu, Koziegłowach, Toszku, Bobrownikach, Boronowie, Dąbrowie Zielonej, Istebnej, Miedźnie, Mykanowie, Ornontowicach, Rędzinach, Ożarowicach, Tworogu, Węgierskiej Górce i Wręczycy Wielkiej,

• 2 biblioteki działały w strukturach urzędów: Imielin i Włodowice.

W pismach kierowanych corocznie do władz ww. gmin, Biblioteka Śląska zwraca uwagę na podstawy prawne i wynikającą z przepisów prawa konieczność usamodzielnienia bibliotek.

W roku ubiegłym funkcjonowało 10 filii o statusie publiczno-szkolnym (4 w Raciborzu i po jednej w: Katowicach, Rydułtowach, Wodzisławiu Śląskim, Pszczynie, Opatowie, Wręczycy Wielkiej (jednocześnie biblioteka jest w strukturach Gminnego Ośrodka Kultury).

W 2 gminach podpisano umowy z Pocztą Polską na prowadzenie centrum komunikacji społecznej: w gminie Pawłowice – filia w Golasowicach, w gminie Krzyżanowice – filia w Chałupkach.

Wszystkie gminy wywiązują się z ustawowego obowiązku prowadzenia biblioteki publicznej, niestety nie zawsze w sposób prawidłowy:

• gmina Mykanów – biblioteka włączona w strukturę Gminnego Ośrodka Kultury, którego statut w części dotyczącej biblioteki został uchylony przez wojewodę śląskiego. W Ośrodku Kultury nie ma także bibliotekarzy, a jedynie animatorzy.

• gmina Włodowice – pomimo posiadania przez bibliotekę statutu, według którego jest ona prowadzona jako zakład budżetowy, faktycznie działa w strukturach urzędu gminy. Gmina nie zastosowała się do zaleceń Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach, która po kontroli przeprowadzonej w 2006 roku nakazała utworzenie biblioteki zgodnie z nakazami prawa.

• gmina Imielin – od momentu wydzielenia się z Mysłowic, biblioteka funkcjonuje w strukturach urzędu miasta, a jej pracownicy są zatrudnieni jako inspektorzy i referenci; Regionalna Izba Obrachunkowa w Katowicach przeprowadziła w drugiej połowie 2008 roku kontrolę, w wyniku której zaleciła przedstawienie Radzie Miasta projektu uchwały w sprawie utworzenia samorządowej biblioteki publicznej.

W 2008 roku zmiany organizacyjne nastąpiły w:

• Suszcu – bibliotekę wydzielono z Gminnego Ośrodka Kultury, usamodzielniono jedynie bibliotekę w Suszcu; filie biblioteczne, pomimo negatywnej opinii Biblioteki Śląskiej, pozostały przy GOK-u jako remizo-świetlice oraz punkt czytelnictwa,

• Ślemieniu – bibliotekę wydzielono z Gminnego Ośrodka Kultury, pozostawiono przy bibliotece kawiarnię, a w statucie umieszczono zapis o prowadzeniu przez bibliotekę małej gastronomii,

• Wojkowicach – bibliotekę wyodrębniono ze struktur Urzędu Miasta,

• Krzyżanowicach – bibliotekę wydzielono z Gminnego Zespołu Oświaty, Kultury i Turystyki.

Podobnie jak w latach poprzednich, Regionalna Izba Obrachunkowa w Katowicach przeprowadzając kontrole kompleksowe gospodarki finansowej gmin, zwracała uwagę na sposób organizacji bibliotek; w roku 2008 w wystąpieniach pokontrolnych skierowanych do wójta gminy Tworóg oraz do burmistrza miasta i gminy Toszek znalazły się wnioski o utworzenie samorządowych bibliotek publicznych zgodnie z ustawą o bibliotekach oraz z ustawą o samorządzie gminnym.

Zmiany w organizacji wewnętrznej bibliotek dotyczyły:

• statutów, w tym: wprowadzenie statutu w nowo utworzonych instytucjach (Wojkowice, Krzyżanowice, Suszec), aktualizacji danych, rozszerzenia zapisów (Będzin, Cieszyn, Czeladź, Radzionków, Ruda Śląska, Sosnowiec, Ustroń, Zawiercie, Pszczyna, Gaszowice, Gierałtowice, Kruszyna, Łękawica, Marklowice), zmian w sieci placówek (Gliwice, Jaworzno, Racibórz, Rybnik, Szczekociny, Gorzyce, Pawonków, Rudziniec),

• regulaminów organizacyjnych, w tym: całkowite przeredagowanie i wprowadzenie nowego (Cieszyn, Ustroń, Żarnowiec), zmian nazw pionów, utworzenia stanowisk, uszczegółowienia zadań (Będzin, Ruda Śląska, Janów, Łękawica, Marklowice), zmian w zakresach zadań działów (Bielsko-Biała, Czeladź),

• regulaminów wynagradzania, nagród, funduszu świadczeń socjalnych – zmiany dotyczyły m.in. dostosowania regulaminu do rozporządzenia w sprawie wynagradzania, likwidacji nagrody rocznej (Będzin, Gliwice, Lędziny, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy, Zabrze, Czernichów, Marklowice, Nędza, Pilchowice, Żarnowiec),

• regulaminów pracy – zmiany dotyczyły m.in. czasu pracy (Gliwice, Wodzisław Śląski, Brenna, Czernichów, Żarnowiec),

• wprowadzenia regulaminów kontroli wewnętrznej, kontroli i obiegu dokumentów, w sprawie gospodarki majątkiem i jego inwentaryzacji, udzielania zamówień, których wartość nie przekracza 14 tysięcy euro (Będzin, Cieszyn, Racibórz, Sosnowiec, Tychy),

• regulaminów udostępnień (Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Sosnowiec, Tychy, Zabrze, Jejkowice, Żarnowiec).

2.4. Nadzór i opieka samorządów nad bibliotekami oraz kontrole innych instytucji

Jednym z przejawów zainteresowania samorządów sprawami czytelnictwa i rozwoju bibliotek były obrady komisji właściwych do spraw kultury lub sesje rad. Głównymi tematami omówionymi zarówno w czasie posiedzeń komisji, jak i sesji były sprawy budżetowe (uchwalenie budżetu, zatwierdzenie sprawozdań finansowych), sprawozdania z działalności (roczne, półroczne, kwartalne). W niektórych jednostkach komisje wizytowały placówki pod kątem lokali, potrzeb remontowych, wyposażenia, kadr.

Biblioteki kontrolowane były przez:

• Audytorów zatrudnianych przez organizatorów,

• Wydziały (różne) urzędu miasta/gminy/starostwa,

• Państwową Inspekcję Pracy,

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych,

• Komisje Rewizyjne Rady Gminy,

• Państwową Straż Pożarną,

• Państwową Inspekcję Sanitarną,

• Regionalną Izbę Obrachunkową,

• Urząd Skarbowy.

Audyt wewnętrzny prowadzony przez urzędy miast i gmin, zgodnie z ustawą o finansach publicznych obejmował m.in.: kontrolę przestrzegania procedur kontroli finansowej, wewnętrzne uregulowania organizacyjno-prawne, realizację procedur w zakresie celowości zaciągania zobowiązań i dokonywania wydatków w odniesieniu do 5% planowanych wydatków, ustalenia ogólno-organizacyjne (statut, regulaminy); takie kontrole odbyły się w 26 bibliotekach miejskich (53% ogółu bibliotek), 9 bibliotekach miejsko-gminnych (41%) i 38 bibliotekach gminnych ( 40% ).

Wydziały kultury kontrolowały głównie realizację przedsięwzięć kulturalnych; w ten sposób sprawdzono m.in. biblioteki w: Dąbrowie Górniczej, Rybniku i Zabrzu. Starostwa sprawdzały realizację zadań instrukcyjno-metodycznych i doskonalenia kadr na rzecz bibliotek gminnych np. w Częstochowie i Pszczynie. Doraźne kontrole finansowe w zakresie wynagradzania pracowników oraz realizacji świadczeń w zakresie bhp wynikające z kodeksu pracy nastąpiły m.in. w Miasteczku Śląskim, Sławkowie, Krzepicach, Gilowicach, Przyrowie.

Państwowa Inspekcja Pracy skupiła się głównie na zagadnieniach przestrzegania przepisów bhp dotyczących szkodliwych czynników biologicznych (Gliwice, Jastrzębie Zdrój, Myszków, Pyskowice, Zabrze), ale sprawdzano także regulaminy pracy, ewidencję czasu pracy, akta osobowe, warunki pracy, terminowość badań lekarskich i szkoleń bhp (Bielsko-Biała, Ruda Śląska, Rydułtowy, Wodzisław Śląski, Woźniki, Koszęcin, Kozy, Lyski, Rajcza).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych sprawdzał prawidłowość i rzetelność naliczania składek, ustalenia uprawnień, wypłat i rozliczeń z ZUS, opracowanie wniosków emerytalnych i rentowych oraz wystawianie zaświadczeń, ustalanie kapitału początkowego (Ruda Śląska, Rybnik, Tychy, Wodzisław Śląski, Żywiec, Czerwionka-Leszczyny, Ogrodzieniec, Woźniki, Żarki, Koszęcin, Łodygowice).

Komisje rewizyjne analizowały różnorodne aspekty funkcjonowania placówek m.in. zatrudnienie, finanse oraz oceniano celowość i gospodarność (Czechowice-Dziedzice, Kłobuck, Sośnicowice, Chełm Śląski, Gilowice, Hażlach, Kobiór, Koszarawa, Pawłowice, Rudnik).

Państwowa Straż Pożarna kontrolowała bezpieczeństwo przeciwpożarowe, a także prowadziła czynności kontrolno-rozpoznawcze w zakresie przestrzegania przepisów przeciwpożarowych oraz oceny zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej rozwiązań technicznych zastosowanych w placówkach m.in. w Bytomiu, Żywcu.

Państwowa Inspekcja Sanitarna przeprowadzała inspekcję bieżącego stanu sanitarnego w bibliotekach w Rudzie Śląskiej i Świętochłowicach.

Regionalna Izba Obrachunkowa przeprowadzała kontrolę każdej gałęzi działalności biblioteki w Pilicy i Siewierzu.

Urząd Skarbowy sprawdzał prawidłowość opodatkowania dochodów od osób prawnych (CIT) w Tarnowskich Górach.

2.5. Stan organizacyjny i działalność bibliotek powiatowych, ze szczególnym uwzględnieniem zmian w stosunku do ubiegłego roku.

W 2008 r. sieć bibliotek powiatowych działała bez zmian i liczyła 15 placówek.

Spośród tych bibliotek, 12 wypełniało zadania ponadlokalne na podstawie:

• porozumień zawartych między samorządami gmin a samorządami powiatów,

• statutów nadanych przez organizatorów, w których obok dotychczasowych zadań bibliotek, znalazły się zadania związane z opieką merytoryczną nad bibliotekami w powiecie ziemskim.

Porozumienia zawarte zostały w większości na czas nieokreślony, a jedynie zmieniają się w części dotyczącej wysokości środków przekazywanych przez starostwa na dany rok.

Trzy biblioteki z wyżej wymienionych (w Bielsku-Białej, Częstochowie i Rybniku) będące bibliotekami miejskimi w powiatach grodzkich, pełnią też funkcje bibliotek powiatowych dla bibliotek w powiecie ziemskim; biblioteki w Bielsku-Białej i Częstochowie swoje funkcje powiatowe pełnią tylko na podstawie porozumień. Do ich statutów dodatkowych zadań nie przeniesiono.

Jedna tylko biblioteka powiatowa w woj. śląskim została utworzona przez starostwo jako nowa samodzielna instytucja i jest to Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach. W mieście tym, będącym też powiatem grodzkim działa poza Powiatową, Miejska Biblioteka Publiczna.

Mimo wielu starań Biblioteki Śląskiej, pism do starostw, wojewody, spotkań, rozmów do tej pory nie utworzono bibliotek powiatowych dla powiatów bieruńsko-lędzińskiego i kłobuckiego.

Tak jak sygnalizowano w latach poprzednich, poziom finansowania zadań bibliotek powiatowych zasadniczo się nie zmienia i nie zawsze powiązany jest z wielkością sieci pozostającej pod opieką merytoryczną biblioteki.

Poniższa tabela ilustruje poziom dotacji starostw w 2008 r. i plan na 2009 r.

Lp.	Nazwa biblioteki	Wysokość środków przekazanych (w tys. zł.)		Liczba podopiecznych bibliotek i filii (1)
		2008	2009 (plan)
1.	Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Będzinie	110,0	120,0	28
2.	Książnica Beskidzka w Bielsku-Białej	150,0	150,0	39
3.	Biblioteka Miejska w Cieszynie	113,7	120,0	28
4.	Biblioteka Publiczna w Częstochowie	35,0	40,0	41
5.	Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach	138,7	139,5	25
6.	Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna w Lublińcu	140,0	150,0	23
7.	Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Łaziskach Górnych (dla powiatu mikołowskiego)	50,0	60,0	17
8.	Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Myszkowie	63,0	64,9	13
9.	Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna w Pszczynie	80,0	80,0	13
10.	Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Raciborzu	47,0	49,3	23
11.	Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Rybniku	83,0	85,5	20
12.	Miejska Biblioteka Publiczna w Tarnowskich Górach	100,0	102,9	26
13.	Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Wodzisławiu Śl.	127,9 + 15,0 (2)	131,7	26
14.	Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Zawierciu	41,4	41,4	31
15.	Żywiecka Biblioteka Samorządowa	70,0	70,0	41

⁽¹⁾ (bez własnej sieci biblioteki powiatowej)
⁽²⁾ na urządzenie sali multimedialnej

Jak wynika z zestawienia poziom dotacji jest zróżnicowany, bo najniższa wynosiła 35 tys. zł rocznie, a najwyższa 150 tys. zł. W kilku przypadkach, organizatorzy swoją dotację podmiotową na działalność podległej biblioteki, pomniejszyli o wielkość środków przekazywanych przez starostwa.

Środki przekazywane przez samorządy powiatowe, wykorzystywano, m.in. na:

• wynagrodzenia zatrudnionych instruktorów lub/ i dodatki do płac (premie) dla innych pracowników działających na rzecz bibliotek w powiecie,

• dofinansowanie zakupu książek i prenumeraty czasopism dla biblioteki powiatowej,

• organizację szkoleń,

• podróże służbowe,

• koszty utrzymania biblioteki, proporcjonalnie do wykonywanych zadań na rzecz powiatu,

• opłaty pocztowe, telekomunikacyjne, abonamentowe i licencyjne,

• przedsięwzięcia kulturalne i edukacyjne.

Niektóre starostwa, oprócz dotacji podstawowej przekazywały w ciągu 2008 r. dodatkowe dotacje celowe np. na nagrody w konkursie na najlepszą bibliotekę w powiecie (Bielsko-Biała), na wyposażenie sali multimedialnej (Wodzisław Śląski), konkurs „Dożynkowych wieńców czar”, konkurs plastyczny i literacki „Wielka literatura młodego czytelnika: Ania Shirley 100 lat podbija świat” (Gliwice).

Zadania realizowane w 2008 roku przez biblioteki powiatowe, to:

1. wyjazdy instruktorów do bibliotek, a w ich ramach:

• pomoc w opracowaniu zbiorów, scontrach, selekcji zbiorów, w sprawdzaniu statystyki, pomoc w przeprowadzkach,

• udzielanie pomocy w sprawach organizacyjnych, formalnych,

• wizytacje ogólne bibliotek i filii, mające na celu ustalenie stanu tych placówek.

1. szkolenia, warsztaty prowadzone przez pracowników biblioteki powiatowej, często przez osoby zapraszane z zewnątrz, a przede wszystkim pracowników Biblioteki Śląskiej.

Przykładowe tematy i zagadnienia omawiane w ub. roku:

• wypełnianie i sporządzanie wniosków grantowych; warsztaty z psychologiem (współpraca z grupą, wystąpienia publiczne, radzenie sobie ze stresem); selekcja zbiorów; animacja czytelnictwa (MiPBP w Będzinie),

• zmiany dotyczące ochrony danych osobowych; nowa edycja UKD; schemat katalogu systematycznego i układu książek na półkach w filii; formy animacji pracy z dziećmi i młodzieżą (Książnica Beskidzka w Bielsku-Białej),

• przepisy prawa pracy; bhp; animacja czytelnictwa dziecięcego (BM w Cieszynie),

• zakup zbiorów przez Internet – warsztaty (BP w Częstochowie),

• czas pracy i inne aspekty prawa pracy; powiatowy system biblioteczny; elementy zarządzania strategicznego w bibliotece publicznej; biblioteka cyfrowa źródłem informacji o regionie (PBP w Gliwicach),

• szeregowanie alfabetyczne w katalogach; ocena ryzyka zawodowego; instrukcja na wypadek awarii lub katastrofy w bibliotece; opracowanie przedmiotowe wg SJHP BN; praca z użytkownikiem w bibliotece (MiPBP w Myszkowie),

• nowoczesny warsztat informacyjny; animacja czytelnictwa dziecięcego; Internet źródłem informacji (MiPBP w Pszczynie),

• szary obrazek, czyli jak rozumieć rysunki dzieci; dokumentacja biblioteczna; praca z dzieckiem trudnym, nadpobudliwym (MiPBP w Raciborzu),

• selekcja zbiorów; wyszukiwanie informacji w Internecie; reklasyfikacja zbiorów; kartoteka przedmiotowa i podmiotowa druków regionalnych (MBP w Tarnowskich Górach),

• prawo pracy; dokumenty dot. organizacji biblioteki (MiPBP w Wodzisławiu Śl.),

• przepisy regulujące zagadnienia bhp; wykorzystanie nowych technologii w bibliotekach; selekcja zbiorów (MiPBP w Zawierciu),

• możliwości i zasady korzystania z Internetu; analiza stron i portali internetowych (Żywiecka Biblioteka Samorządowa).

W większości bibliotek powiatowych odbyły się też narady robocze z dyrektorami bibliotek gminnych, na których omawiano wyniki czytelnicze jak i problemy wiążące się z bieżącą pracą bibliotek.

Spotkania o charakterze konferencji z udziałem bibliotek różnych typów, władz samorządowych, zorganizowały:

• MiPBP w Będzinie – IV Forum Bibliotekarzy Samorządowych Powiatu Będzińskiego pt. „Nowe koncepcje pracy bibliotek”,

• BM w Cieszynie – konferencja międzynarodowa z udziałem bibliotekarzy czeskich „W poszukiwaniu tożsamości kulturowych na Śląsku Cieszyńskim”.

1. pomoc i inicjowanie działań kulturalnych, prowadzenie konkursów o zasięgu regionalnym, promocja bibliotek w mediach (wybrane przykłady):

• Konkurs „Na najlepszą bibliotekę w powiecie bielskim” (sprawdzona forma promocji bibliotek i czytelnictwa, prowadzona od kilku lat przez Książnicę Beskidzką w Bielsku-Białej),

• Ferie z biblioteką 2008 „Czy w bibliotece są duchy”; wakacje z biblioteką; „Świat magii w książkach dla dzieci i młodzieży” (konkursy literackie, czytelnicze, w których brały udział biblioteki powiatu, jak i z Zaolzia) (MB w Cieszynie),

• Bibliolato 2008: konkursy „Wakacyjne podróże nie tylko po literaturze”, „Korony dożynkowe” (konkurs w związku z wojewódzkimi dożynkami, organizowanymi w powiecie gliwickim); konkurs literacki i plastyczny w ramach projektu „Wielka literatura młodego czytelnika” (100 lecie wydania Ani z Zielonego Wzgórza (PBP w Gliwicach),

• Regionalia Powiatu Zawierciańskiego – wystawa zbiorów zgromadzonych w bibliotekach powiatu dot. regionu (MiPBP w Zawierciu).

1. pomoc i współpraca w zakresie automatyzacji procesów bibliotecznych. Przykłady:

• pomoc w tworzeniu baz danych (Książnica Beskidzka w Bielsku-Białej),

• pomoc w aktualizowaniu systemu MAK do wersji 4.3a, instalacja i wdrożenie modułu MAK WWW umożliwiającego dostęp do katalogu biblioteki; konfiguracja i przygotowanie do pracy systemu bibliotecznego Libra 2000 (MiPBP w Będzinie),

• pomoc dot. oprogramowania komputerowego oraz jego instalacji, wprowadzenie opisów katalogowych w MAK-u; uzupełnianie bazy danych bibliotek; wdrożenie nowych modułów (MB w Cieszynie),

• podjęcie prac nad utworzeniem „Powiatowego Systemu Bibliotecznego” w oparciu o propozycję firmy MOL (PBP w Gliwicach),

• praktyczna pomoc w automatyzacji i komputeryzacji bibliotek w powiecie; konsultacje dla użytkowników programu MAK, archiwizowanie danych (MBP w Tarnowskich Górach).

Poza wymienionymi wyżej obszarami działalności, biblioteki powiatowe gromadziły literaturę regionalną, prowadziły warsztaty informacyjne: kartoteki regionalne, bazy danych o regionie (powiecie). Zgodnie z zadaniami bibliotek powiatowych wymienionymi w Ustawie o bibliotekach, niektóre biblioteki opracowują i wydają drukiem bibliografie regionalne obejmujące publikacje dotyczące miasta i powiatu. Bibliografie wydawane też są w formie cyfrowej.

Jednakże, mimo wielu problemów biblioteki szczebla powiatowego spełniają ważną rolę w województwach.

Wiele z nich w naszym województwie, zintegrowało biblioteki w powiecie, wspiera je merytorycznie i w porozumieniu z Biblioteką Śląską, reprezentuje ich interesy wobec lokalnych samorządów.

Brak bibliotek powiatowych dla dwóch powiatów w województwie śląskim, osłabia istniejącą sieć, powiązania, utrudnia współpracę.