SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEK PUBLICZNYCH
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W 2008 R.
5. Kadra
spis treści rozdziału
5.1. Struktura zatrudnienia
W bibliotekach samorządowych województwa śląskiego w 2008 roku zatrudnionych było ogółem 3.178 pracowników (razem z Powiatową Biblioteką Publiczną w Gliwicach i Biblioteką Śląską).
Stan zatrudnienia podaje poniższa tabela:
|
Grupa pracowników |
Ogółem |
Etaty przeliczeniowe |
w tym |
||
|---|---|---|---|---|---|
|
pełnozatrudnieni |
ryczałty |
||||
|
merytorycznych |
2 169 |
1 969,57 |
1 717 |
452 |
|
|
administracyjnych |
405 |
294,15 |
235 |
170 |
|
|
obsługi |
604 |
421,35 |
223 |
381 |
|
|
razem |
2008 |
3 178 |
2 685,07 |
2 175 |
1 003 |
|
|
2007 |
3 177 |
2 692,23 |
2 176 |
1 001 |
W stosunku do ogółu pracowników, |
2008 |
2007 |
pracownicy merytoryczni stanowili – |
68,3% |
69,3% |
pracownicy administracyjni stanowili – |
12,7% |
11,7% |
pracownicy obsługi stanowili – |
19,0% |
19,0% |
W podziale na kadrę bibliotek powiatów ziemskich i grodzkich oraz Powiatowej Biblioteki Publicznej w Gliwicach i Biblioteki Śląskiej zatrudnienie przedstawiało się następująco:
Powiaty ziemskie – ogółem 1.258 osób, w tym:
|
Grupa pracowników |
Ogółem |
Etaty przeliczen. |
w tym |
2008 % |
2007 % |
||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
pełno- |
ryczałty |
||||||
|
merytorycznych |
897 |
753,80 |
585 |
312 |
71,3 |
73,2 |
|
|
administracyjnych |
162 |
71,65 |
36 |
126 |
12,9 |
10,9 |
|
|
obsługi |
199 |
112,24 |
54 |
145 |
15,8 |
15,9 |
|
|
razem |
2008 |
1 258 |
937,69 |
675 |
583 |
100 |
100 |
|
2007 |
1 217 |
914,35 |
656 |
561 |
100 |
100 |
|
Powiaty grodzkie – ogółem 1.704 osoby, w tym:
|
Grupa pracowników |
Ogółem |
Etaty przeliczen. |
w tym |
2008 % |
2007 % |
||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
pełno- |
ryczałty |
||||||
|
merytorycznych |
1 126 |
1 070,89 |
989 |
137 |
66,1 |
66,8 |
|
|
administracyjnych |
188 |
168,50 |
148 |
40 |
11,0 |
10,5 |
|
|
obsługi |
390 |
295,61 |
157 |
233 |
22,9 |
22,7 |
|
|
razem |
2008 |
1 704 |
1 535,00 |
1 294 |
410 |
100 |
100 |
|
2007 |
1 737 |
1 559,25 |
1 309 |
428 |
100 |
100 |
|
Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach
|
Grupa pracowników |
Ogółem |
Etaty przeliczen. |
w tym |
2008 % |
2007 % |
||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
pełno- |
ryczałty |
||||||
|
merytorycznych |
2 |
2,00 |
2 |
0 |
66,7 |
66,7 |
|
|
administracyjnych |
1 |
0,25 |
0 |
1 |
33,3 |
33,3 |
|
|
obsługi |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
|
razem |
2008 |
3 |
2,25 |
2 |
1 |
100 |
100 |
|
2007 |
3 |
2,00 |
1 |
2 |
100 |
100 |
|
Biblioteka Śląska
|
Grupa pracowników |
Ogółem |
Etaty przeliczen. |
w tym |
2008 % |
2007 % |
||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
pełno- |
ryczałty |
||||||
|
merytorycznych |
144 |
142,88 |
141 |
3 |
67,6 |
67,8 |
|
|
administracyjnych |
54 |
53,75 |
51 |
3 |
25,4 |
24,5 |
|
|
obsługi |
15 |
13,50 |
12 |
3 |
7,0 |
7,7 |
|
|
razem |
2008 |
213 |
210,13 |
204 |
9 |
100 |
100 |
|
2007 |
220 |
216,63 |
210 |
10 |
100 |
100 |
|
5.2. Kwalifikacje bibliotekarzy
Strukturę wykształcenia pracowników merytorycznych bibliotek samorządowych województwa śląskiego w 2008 roku ilustrują poniższe tabele:
Bibliotekarze etatowi
|
Grupa bibliotek |
Wyższe bibliote- |
Wyższe inne |
Wyższe zaw. licencjackie |
Studium |
Średnie bibliote- |
Średnie |
Inne |
Razem |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
bibl. |
inne |
||||||||
|
Biblioteki powiatów grodzkich |
387 39,1% |
100 10,1% |
55 5,6% |
8 0,8% |
341 34,5% |
16 1,6% |
80 8,1% |
2 0,2% |
989 |
|
Biblioteki powiatów ziemskich |
176 30,1% |
65 11,2% |
34 5,8% |
10 1,7% |
185 31,6% |
23 3,9% |
89 15,2% |
3 0,5% |
585 |
|
PBP w Gliwicach |
2 100% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
2 |
|
Biblioteka Śląska |
40 28,4% |
57 40,4% |
3 2,1% |
1 0,7% |
7 5,0% |
0 0% |
275 17,7% |
8 5,7% |
141 |
|
Razem |
605 35,2% |
222 12,9% |
92 5,4% |
19 1,1% |
533 31,0% |
39 2,3% |
194 11,3% |
13 0,8% |
1717 |
zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy
|
Grupa bibliotek |
Wyższe bibliote- |
Wyższe inne |
Wyższe zaw. licencjackie |
Studium |
Średnie bibliote- |
Średnie |
Inne |
Razem |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
bibl. |
inne |
||||||||
|
Biblioteki powiatów grodzkich |
25 18,2% |
15 10,9% |
10 7,3% |
2 1,5% |
42 30,7% |
6 4,4% |
35 25,5% |
2 1,5% |
137 |
|
Biblioteki powiatów ziemskich |
38 12,2% |
53 17,0% |
9 2,9% |
8 2,6% |
70 22,3% |
3 1,0% |
123 39,4% |
8 2,6% |
312 |
|
PBP w Gliwicach |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 |
|
Biblioteka Śląska |
1 33,3% |
2 66,7% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
3 |
|
Razem |
64 14,2% |
70 15,5% |
19 4,2% |
10 2,2% |
112 24,7% |
9 2,0% |
158 35,0% |
10 2,2% |
452 |
Razem bibliotekarze
(etatowi i niepełnozatrudnieni)
|
Grupa bibliotek |
Wyższe bibliote- |
Wyższe inne |
Wyższe zaw. licencjackie |
Studium |
Średnie bibliote- |
Średnie |
Inne |
Razem |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
bibl. |
inne |
||||||||
|
Biblioteki powiatów grodzkich |
412 36,5% |
115 10,2% |
65 5,8% |
10 0,9% |
383 34,0% |
22 2,0% |
115 10,2% |
4 0,4% |
1.126 |
|
Biblioteki powiatów ziemskich |
214 23,9% |
118 13,2% |
43 4,8% |
18 2,0% |
255 28,4% |
26 2,9% |
212 23,6% |
11 1,2% |
897 |
|
PBP w Gliwicach |
2 100% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
2 |
|
Biblioteka Śląska |
41 28,5% |
59 41,0% |
3 2,1% |
1 0,7% |
7 4,8% |
0 0% |
25 17,4% |
8 5,5% |
144 |
|
2008 |
669 30,8% |
292 13,5% |
111 5,1% |
29 1,3% |
645 29,7% |
48 2,2% |
352 16,2% |
23 1,2% |
2.169 |
|
2007 |
614 27,9% |
289 13,1% |
100 4,5% |
33 1,5% |
685 31,1% |
54 2,5% |
399 18,1% |
28 1,3% |
2.202 |
Struktura wykształcenia pracowników merytorycznych
(etatowi i niepełnozatrudnieni)
5.3 Ocena stanu zatrudnienia i wynagradzania pracowników bibliotek
Liczba osób zatrudnionych w bibliotekach województwa śląskiego w 2008 roku (3.178 osób) w stosunku do roku 2007 (3.177 osób) wzrosła o 1 osobę, ale w przeliczeniu na etaty – zatrudnienie zmniejszyło się o 7,16.
Zmniejszenie liczby pracowników merytorycznych było często pochodną likwidacji i łączenia filii bibliotecznych. Wzrost zatrudnienia w administracji spowodowany był m.in. koniecznością zatrudnienia księgowych w wydzielonych ze struktur innych instytucji bibliotekach, jak też w tych bibliotekach, w których do tej pory obsługę księgową prowadziły biura rachunkowe.
Wśród pracowników merytorycznych zatrudnienie zmniejszyło się o 33 osoby i 23,77 etatu przeliczeniowego. Średnia liczba bibliotekarzy przypadająca na placówkę wzrosła od poprzedniego roku i wyniosła 3,8 osoby (3,2 etatu przeliczeniowego). Nadal jednak 10 bibliotek (jedynych placówek bibliotecznych na terenie gminy) pracuje z jednoosobowym zatrudnieniem. Taka sytuacja występowała w miastach i gminach: Szczyrk (powiat bielski), Boronów (powiat lubliniecki), Jejkowice (powiat rybnicki), Koszarawa, Łękawica i Ślemień (powiat żywiecki), Olsztyn i Starcza (powiat częstochowski), Popów (powiat kłobucki), Irządze (powiat zawierciański) w tym 3 biblioteki (w gminie Boronów, Starcza i Jejkowice) prowadzone są przez bibliotekarza zatrudnionego w wymiarze 0,5 etatu!
Rok 2008 przyniósł dalsze pozytywne zmiany w wykształceniu kadry bibliotekarskiej. Liczba osób z wykształceniem wyższym bibliotekarskim wzrosła o 55, a z wyższym zawodowym o 11 bibliotekarzy. Zmniejszyła się liczba pracowników z wykształceniem średnim bibliotekarskim o 6, średnim ogólnym o 47 i innym o 5. Zmiany te powodowane są zarówno podwyższaniem kwalifikacji przez bibliotekarzy, jak i polityką kadrową polegającą na zatrudnianiu pracowników posiadających wykształcenie kierunkowe lub osób, które zobowiązują się do szybkiego uzupełnienia kwalifikacji.
Na efektywność pracy bibliotekarzy wpływ miała zmniejszająca się liczba czytelników i udostępnień, a przedstawiała się ona następująco:
wskaźnik liczby czytelników obsługiwanych przez jednego pracownika wyniósł 423 czytelników (na etat przeliczeniowy – 466),
liczba udostępnień (wypożyczeń na zewnątrz i udostępnień na miejscu) wyniosła 10.392 w przeliczeniu na pracownika (na etat przeliczeniowy – 11.444),
wskaźnik liczby pracowników przypadających na jedną placówkę wyniósł 2,6 osoby,
wskaźnik liczby etatów przeliczeniowych w przeliczeniu na jedną placówkę wyniósł 2,39.
Średnia płaca brutto pracowników merytorycznych w 2008 roku wyniosła:
w bibliotekach miejskich – 2.179 zł,
w bibliotekach miejsko-wiejskich – 2.190 zł,
w bibliotekach gminnych – 2.164 zł.
Braki kadrowe uzupełniano stażystami i wolontariuszami. W tym celu już od kilku lat urzędy gmin i biblioteki zawierają umowy z Powiatowymi Urzędami Pracy, zgodnie z którymi w placówkach bibliotecznych zatrudniani są stażyści w ramach stażu absolwenckiego. Stażyści pracowali w 77 bibliotekach wykonując różnorakie prace, zarówno te związane z przygotowaniem technicznym książek do udostępniania (pieczętowanie, oprawa), poprzez pomoc w prowadzonych zajęciach czytelniczych do udostępniania zbiorów bibliotecznych; stażyści byli także wykorzystywani do prac biurowych i księgowych (zgodnie z wykształceniem).
Braki kadrowe dotyczące pracowników obsługi starano się uzupełnić zawierając z Ośrodkami Pomocy Społecznej umowy na prace społecznie użyteczne.
Swoje miejsce w bibliotekach znaleźli także wolontariusze, którzy zajmowali się m.in.: prowadzeniem stron WWW (w Łazach), dostarczali książki do domu (np. w Bielsku-Białej), prowadzili zajęcia językowe (w Jastrzębiu Zdroju), udzielali pomocy przy tworzeniu Śląskiej Biblioteki Cyfrowej (w społecznej pracowni digitalizacji Biblioteki Śląskiej).
5.4. Udział pracowników w doskonaleniu zawodowym.
W 2008 roku kwalifikacje zawodowe podnosiło 320 bibliotekarzy, o 12 osób mniej niż w roku poprzednim.
Kierunki bibliotekarskie
10 osób uczęszczało do Pomaturalnego Studium Zawodowego Zaocznego (Centrum Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej – Filia w Katowicach) w podziale:
pracownicy bibliotek miejskich – 7 osób
pracownicy bibliotek gminnych – 3 osoby
Studium zakończyło kształcenie słuchaczy wraz z końcem poprzedniego roku szkolnego (czerwiec 2008 r.).
90 osób kształciło się na studiach licencjackich w dziedzinie bibliotekarstwa w podziale:
pracownicy bibliotek miejskich – 75 osób
pracownicy bibliotek miejsko – gminnych – 1 osoba
pracownicy bibliotek gminnych – 14 osób
81 osób kształciło się na studiach magisterskich bibliotekarskich w podziale:
pracownicy bibliotek miejskich – 68 osób
pracownicy bibliotek miejsko – gminnych – 1 osoba
pracownicy bibliotek gminnych – 12 osób
50 osób kształciło się na studiach podyplomowych w zakresie bibliotekarstwa w podziale:
pracownicy bibliotek miejskich – 32 osoby
pracownicy bibliotek miejsko – gminnych – 8 osób
pracownicy bibliotek gminnych – 10 osób
Studia magisterskie na kierunku Zarządzanie instytucjami kultury ukończyła 1 osoba.
Studia podyplomowe na kierunku Zarządzanie i marketing w bibliotekach ukończyły 4 osoby.
Studia podyplomowe na kierunku Zarządzanie instytucjami kultury ukończyła 1 osoba.
Łącznie na kierunkach bibliotekarskich kształciło się 237 osób, o 5 mniej niż w 2007 r.
Pracownicy bibliotek studiowali także na:
studiach licencjackich (24 osoby) na kierunkach: samorząd terytorialny, informatyka, pedagogika i resocjalizacja, zarządzanie, finanse i rachunkowość, pedagogika, zarządzanie i marketing, socjologia, zarządzanie kulturą i oświatą, administracja, doradztwo zawodowe i personalne, pedagogika społeczna.
studiach inżynierskich (2 osoby) na kierunkach: informatyka, ekonomika.
studiach magisterskich (39 osób) na kierunkach: animacja społeczno – kulturalna, animacja pracy kulturalno – oświatowej, administracja, doradztwo zawodowe i personalne, grafika, etnografia, ekonomika; rachunkowość zarządcza, finanse i bankowość, filologia polska, informatyka, kulturoznawstwo, pedagogika, pedagogika opiekuńczo – wychowawcza, psychologia, prawo, politologia, rachunkowość, socjologia, marketing, zarządzanie, zarządzanie i marketing, zarządzanie inżynierią produkcji, zarządzanie przedsiębiorstwem i marketing, zarządzanie systemami informacyjnymi, wychowanie fizyczne.
studiach podyplomowych (8 osób) na kierunkach: edytorstwo, finanse i rachunkowość, informatyka, międzynarodowe studia menedżerskie, pedagogika socjalna, pozyskiwanie funduszy unijnych, samorząd terytorialny.
studiach doktoranckich (1 osoba ) na kierunku: ekonomia.
Wśród pracowników bibliotek znalazły się również osoby, które w ubiegłym roku zdały egzamin dojrzałości oraz osoby kształcące się w dwuletnich szkołach pomaturalnych.
5.5. Udział pracowników w innych formach doskonalenia
Bibliotekarze województwa śląskiego korzystali w roku ubiegłym z wielu różnorodnych form doskonalenia zawodowego i samokształcenia. Poniżej podano przykłady kursów, szkoleń, konferencji itp., które były udziałem naszych pracowników.
Tematyka bibliotekarska:
VIII Ogólnopolska Konferencja Automatyzacja bibliotek publicznych (Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy, Warszawa)
XIV Forum Bibliotekarzy – Konferencja Psychologia w bibliotece. Cz.2 (Biblioteka Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, Wydział Zamiejscowy w Chorzowie)
Zlot Ludzi Książki – spotkanie koordynatorów DKK (Instytut Książki, Warszawa)
Korczakiada – konferencja dla bibliotekarzy dziecięcych zorganizowana w 130. rocznicę urodzin Janusza Korczaka (Biblioteka Śląska, Katowice)
Zaistnieć w mediach – warsztaty dziennikarskie dla bibliotekarzy (Biblioteka Wyższej Szkoły Humanitas, Sosnowiec)
5 Katowickie Prezentacje Biblioteczne organizowane w ramach Śląskich Targów Książki (Biblioteka Śląska, Katowice)
VI Ogólnopolska Narada Bibliografów (SBP Warszawa)
Bibliografia Regionalna (ZG SBP Warszawa)
Wyjazd Studyjny – biblioteki publiczne, szkolne i uczelniane w Szwecji i Norwegii
Konferencja Czas na czytanie (Fundacja ABCXXI, Zabrze)
Konferencja Informacja w świecie cyfrowym (Wyższa Szkoła Biznesu, Dąbrowa Górnicza)
XIX i XX Ogólnopolska Konferencja Liderów Kultury (Tarnowska Fundacja Kultury, Zakopane)
IV Forum Bibliotekarzy Województwa Śląskiego pt. Nowe formy i środki pracy z czytelnikiem; Realizacja programu dydaktyczno – wychowawczego placówki; Bibliotekarz i użytkownik w Multimedialnym Centrum Informacji; Wizerunek biblioteki i bibliotekarza w społeczeństwie informacyjnym (Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej WOM, Rybnik)
Wyjazd studyjny Skomputeryzowane biblioteki – centra informacyjne i multimedialne we Francji (Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów), Lille – Paryż
I Międzynarodowy Festiwal Czytania nad Olzą – Konferencja Animacja czytelnictwa dziecięcego w bibliotekach publicznych (Biblioteka Miejska, Cieszyn)
Konferencja Biblioteka 2.0 – zasoby cyfrowe w nauce, kulturze i administracji (Biblioteka UŚ, Biblioteka Śląska, Katowice)
Konferencja Wielkomiejskie Pokolenie 50+ w świecie kultury (MBP, Wrocław)
II Zebranie Uczestników Śląskiej Biblioteki Cyfrowej (Biblioteka Śląska, Katowice)
Konferencja Rozwój bibliotek publicznych w Polsce a standardy europejskie (Polski Związek Bibliotek, Toruń)
Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich (Warszawa)
53. Międzynarodowe Targi Książki (Warszawa)
XII Targi Książki (Kraków)
Festiwal Kultury Dziecięcej (Pacanów)
Warsztaty metodyczne Ania z Zielonego Wzgórza – 100 lat powieści. Metody prowadzenia lekcji i zajęć z wykorzystaniem lektur szkolnych (Wydawnictwo Literackie, Kraków)
Otwórzmy biblioteki – spotkania biblioteczne dla grup integracyjnych - cykl szkoleniowo – warsztatowy (Biblioteka Śląska, Katowice)
X Ogólnopolskie warsztaty Języka Haseł Przedmiotowych BN (Biblioteka Narodowa, Warszawa)
Kurs Organizacja i zarządzanie bibliotekami publicznymi (CEBID, Jarocin)
Wyjazd studyjny do Mediateki we Wrocławiu (biblioteki publiczne powiatu będzińskiego)
Zagadnienia prawno – organizacyjne:
Szkolenie Prawidłowość stosowania przepisów ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej oraz innych ustaw obowiązujących kierowników i pracowników Instytucji Kultury (Pro Publico Bono, Katowice)
Szkolenie Fundusze unijne dla bibliotek na lata 2007–2013 (zorganizowane przez prof. G. Grabowską wraz z Biblioteką Śląską, Katowice)
Konferencja Ekon- Kultura – Społeczność – Innowacje pt. Nowoczesne zarządzanie sektorem Kultury w Polsce. Prezentacja dobrych praktyk w kontekście realnych szans i wyzwań ery informacyjnej
Szkolenie Nowoczesne zarządzanie strategiczne w sferze kultury – jak zwiększyć efektywność zarządzania (Con Arte Sp. z o.o., Katowice)
Szkolenie Planowanie oraz udzielanie zamówień publicznych o wartości do 14 000 Euro i wybrane zagadnienia ustawy – Prawo zamówień Publicznych (RIO, Katowice)
Szkolenie Sekretariat i kancelaria – organizacja pracy, obieg dokumentów w administracji publicznej (Europejskie Centrum Doskonalenia Kadr, Katowice)
Szkolenie Planowanie oraz zasady finansowania zamówień publicznych w kontekście naruszenia dyscypliny finansów publicznych (IZAR Centrum Doradczo – Szkoleniowe, Katowice)
Szkolenie Zarządzanie instytucją kultury w świetle ustaw, przepisów wykonawczych oraz najnowszych zmian w rozporządzeniach płacowych MKiDN (ROK, Katowice)
Lodołamacze – działania na rzecz osób niepełnosprawnych (POPON, Katowice)
Jak osiągnąć sukces w drodze po unijne pieniądze – przygotowanie Jednostki Administracji Publicznej do efektywnego pozyskiwania środków finansowych z UE (Grupa Ergo, Centrum Szkoleń Administracji Publicznej, Wrocław)
Zagadnienia kadrowo – księgowe:
Szkolenie Prawna ochrona danych osobowych (Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Ośrodek Kształcenia Samorządu Terytorialnego im. W. Pańki, Katowice)
Wybrane zagadnienia z zakresu rachunkowości w instytucjach kultury z uwzględnieniem zmian obowiązujących od 1 stycznia 2008 roku
Szkolenie Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia chorobowego oraz z ubezpieczenia wypadkowego – stan prawny na dzień 1 sierpnia 2008 r. (RIO, Katowice)
Przeciwdziałanie lobbingowi oraz molestowaniu w stosunkach pracy; zatrudnianie niepełnosprawnych
Szkolenie Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych wraz ze wzorem regulaminu (Centrum Kształcenia APROBA, Rybnik)
Szkolenie Excel – platforma analiz biznesowych z elementami budżetowania (INFOR Training Sp. z o.o., Kraków)
Szkolenie Księgowych Instytucji Kultury (MK – Serwis Marek Kwiek w Tarnowie, Zakopane)
Szkolenie Odpowiedzialność głównego księgowego w świetle ustawy o rachunkowości, dyscypliny finansów publicznych oraz prawa podatkowego (Międzynarodowa Szkoła Bankowości i Finansów, Katowice).
