Biblioteka Śląska > Sprawozdania > 2010 > 8. Wybrane problemy działalności informacyjnej bibliotek

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEK PUBLICZNYCH
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W 2010 R.

8.1. Charakterystyka usług informacyjnych Biblioteki

W 2010 roku – podobnie jak w latach ubiegłych – nie zaszły istotne zmiany w prowadzeniu działalności informacyjnej. Tradycyjnie już realizacja usług informacyjnych prowadzona jest w oparciu o zbiory biblioteczne – drukowane i w postaci elektronicznej – oraz zasoby sieci Internet. Na warsztat informacyjny składają się: księgozbiór podręczny, czasopisma, katalogi, kartoteki (regionalna, lokalna, osobowa, zagadnieniowe, serii wydawniczych, motywów literackich, tekstów obcojęzycznych, recenzji literackich i filmowych), dokumentów życia społecznego, teczki wycinków prasowych, bibliografie regionalna i lokalna oraz zestawienia bibliograficzne na różne tematy. Biblioteki stanowią centrum informacyjne, edukacyjne, kulturalne, umożliwiając dostęp do aktualnych źródeł informacji. Coraz częściej w działalności informacyjnej istotną rolę odgrywają zbiory pozaksiążkowe i Internet. Ilość użytkowników Internetu wzrosła zdecydowanie w momencie zniesienia opłat, co umożliwiły środki przekazane bibliotekom przez Fundację Orange w ramach projektu Akademia Orange dla Bibliotek.

Podobnie jak w latach poprzednich dużą popularnością cieszyła się tematyka regionalna (historia, architektura lokalna, kultura). Wyodrębnione z księgozbioru publikacje i dokumenty na ten temat, kartoteki regionalne, bibliografie regionalne czy lokalne oraz teczki wycinków prasowych stanowiły duże ułatwienie dla czytelników. Niezmiennym zainteresowaniem wśród użytkowników cieszyła się informacja turystyczna. Czytelnicy poszukiwali informacji o agroturystyce, hotelarstwie, organizacji wycieczek. Często korzystali z przewodników turystycznych po Polsce, Europie i świecie.

Głównymi odbiorcami informacji byli studenci i uczniowie, w tym maturzyści oraz osoby podnoszące swoje kwalifikacje zawodowe. Poszukiwali oni obszernych i konkretnych informacji ze wszystkich dziedzin wiedzy. Rozwój technologii pozwala na udzielanie informacji za pośrednictwem poczty elektronicznej i różnych komunikatorów internetowych.

8.2. Wykorzystanie czytelni - ruch czytelniczy, kategorie użytkowników najchętniej przychodzących do czytelni

Kolejny rok utrzymuje się tendencja zmian w wykorzystaniu czytelni, która pełni znacznie szersze funkcje niż poprzednio. W minionym roku biblioteki odnotowały spadki liczby odwiedzin i udostępnień (-209 160 wol.) w czytelniach. Wraz ze zmianami technologii informatycznych, szybkiego obiegu informacji, zarządzanie wiedzą i informacjami przy użyciu tradycyjnych metod, jakimi dysponuje biblioteka, jest niewystarczające. Zmienia się funkcja i zasady działania czytelni. Obecnie czytelnie pełnią zadania poczekalni, świetlicy środowiskowej, miejsca spotkań z rówieśnikami, korzystania z gier. Czytelnie to także miejsce organizacji lekcji bibliotecznych, wystaw oraz imprez kulturalno-oświatowych. Nie ma jednak wątpliwości, że istnieje zapotrzebowanie na tego typu agendę. Jest to przestrzeń zarówno do pracy z książką, jak też do pracy indywidualnej dla uczących się, pracujących przy użyciu laptopów, korzystających z materiałów bibliotecznych lub własnych w połączeniu z pracą przy komputerze.

Użytkownikami czytelni są głównie uczniowie i studenci osoby podnoszące swoje kwalifikacje zawodowe oraz emeryci i renciści. Osobną grupą są bezrobotni poszukujący przez Internet ofert pracy. Młodzi użytkownicy kserują fragmenty książek popularnonaukowych i naukowych oraz drukują z Internetu potrzebne im informacje. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom czytelników biblioteki umożliwiają wypożyczanie książek z księgozbioru podręcznego na okres zamknięcia placówki (weekendy, dni wolne od pracy).

8.3. Bibliografie regionalne i lokalne

W 2010 roku biblioteki publiczne woj. śląskiego kontynuowały - bądź opracowywały samodzielnie lub we współpracy - bibliografie swojej miejscowości bądź regionu.

• W Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Będzinie kontynuowane były prace nad elektroniczną bazą danych Bibliografii gmin powiatu będzińskiego, tworzoną w programie MAK w formacie MARC21, która zawiera ok. 5 000 rekordów. Od stycznia 2009 roku baza dostępna jest w katalogu on-line Biblioteki.

• W Książnicy Beskidzkiej w Bielsku-Białej kontynuowano prace nad przygotowaniem materiału bibliograficznego do 15. tomu Bibliografii Bielska-Białej za lata 2009–2010 w formie kartoteki tekstowej.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Bytomiu zakupiła moduł „Bibliografia” systemu informatycznego PROLIB M21 i po przeszkoleniu zespołu ds. bibliografii rozpoczęła prace przygotowawcze do opracowywania oraz edycji Bibliografii Bytomia w formie elektronicznej bazy.

• Biblioteka Publiczna w Chorzowie na bieżąco opracowywała Bibliografię Chorzowa i udostępniała ją na swojej stronie internetowej. Obecnie liczy 15 800 pozycji bibliograficznych i zawiera opisy książek, artykułów z czasopism regionalnych, lokalnych i dokumentów życia społecznego.

• Biblioteka Miejska w Cieszynie kontynuowała tworzenie komputerowej bazy danych Silesiana, zawierającej ok. 38 400 opisów bibliograficznych, dostępnej w formie tradycyjnej oraz – od 2006 r. – w Internecie na stronie Biblioteki. Bazę można przeszukiwać za pomocą wyszukiwarki FIDKAR.

• W Miejskiej Bibliotece Publicznej w Czeladzi zakończono prace nad elektroniczną wersją Bibliografii Czeladzi za lata 1937-2008, która dostępna będzie w formie elektronicznej na stronie WWW Biblioteki. Trwają prace nad materiałami z lat 2009-2010.

• Biblioteka Publiczna im. dr. Władysława Biegańskiego w Częstochowie zakończyła w 2009 roku prace nad wydaniem drugim poprawionym Bibliografii województwa częstochowskiego za lata 1975-1998. Jest ona dostępna w formie elektronicznej. Ukończono również Bibliografię regionu częstochowskiego za lata 2005–2007; materiały te czekają na druk. W styczniu 2011 roku ukazała się Bibliografia regionu częstochowskiego za lata 2008–2009 jako suplement tomu 36 „Ziemi Częstochowskiej”. W opracowaniu są retrospektywne: Bibliografia retrospektywna regionu częstochowskiego do 1939 roku oraz Bibliografia regionu częstochowskiego za lata 1945–1974. Ponadto opracowywana jest również Bibliografia historii regionu częstochowskiego: pogranicze małopolsko-wielkopolskie na przestrzeni dziejów. Swym zasięgiem chronologicznym obejmuje ona czasy najdawniejsze do roku 2000.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Dąbrowie Górniczej kontynuowała prace nad Bibliografią Dąbrowy Górniczej XIX i XX wieku w postaci elektronicznej, w programie MAK. Baza zawiera opisy książek i artykułów wydanych w XIX i XX wieku oraz dokumenty bieżące, z uwzględnieniem dokumentów z Bibliografii Śląska, dostępnej w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. Na koniec 2010 roku stan bazy liczył ok. 4 700 opisów dokumentów (książki, artykuły z czasopism XIX–XXI w.)

• Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach wprowadziła do bazy komputerowej w programie PATRON opisy bibliograficzne artykułów z czasopism lokalnych i regionalnych oraz dokumentów życia społecznego dotyczących powiatu gliwickiego za lata 2006–2010.

• Biblioteka w Imielinie kontynuowała gromadzenie i opracowanie materiałów dotyczących swojego miasta za lata 1995–2010. Trwają prace nad udostępnieniem ich na stronie WWW Biblioteki.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Jastrzębiu Zdroju kontynuowała prace nad stworzeniem Bibliografii Miasta Jastrzębie Zdrój (retrospektywnej i bieżącej), opracowując opisy dokumentów zwartych i ciągłych. W 2010 roku sporządzono ok. 3 600 opisów bibliograficznych.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Jaworznie kontynuowała prace nad bibliografią powiatu grodzkiego, tworzoną w systemie SOWA-2 TEXT, i dostępną w formie kartoteki elektronicznej na stronie WWW Biblioteki.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Lublińcu rozpoczęła prace nad stopniowym wprowadzaniem do bazy w programie SOWA2/MARC21 zgromadzonych i opracowanych materiałów, głównie z czasopism lokalnych i regionalnych dotyczących miasta i powiatu. Na koniec grudnia 2010 roku baza liczyła 70 rekordów.

• Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Łaziskach Górnych gromadziła materiały dotyczące miasta, dostępne w formie tradycyjnej kartoteki. Nadal nie podjęto prac nad bibliografią powiatu mikołowskiego.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Mikołowie rozpoczęła wprowadzanie opisów bibliograficznych dotyczących miasta z kartoteki do bazy w systemie PROLIB, dzięki czemu dane można wyszukiwać poprzez katalog OPAC.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Mysłowicach nie prowadziła prac nad bibliografią powiatu grodzkiego. Prowadzona była kartoteka zagadnieniowa miasta Mysłowice, zawierająca opisy artykułów z czasopism lokalnych i regionalnych.

• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Myszkowie opublikowała – dzięki środkom finansowym uzyskanym ze Starostwa Powiatowego - Bibliografię powiatu myszkowskiego za lata 2001–2002, utworzoną w systemie SOWA-2, liczącą 6 147 pozycji i uzupełnioną indeksami: autorskim, geograficznym, przedmiotowym i osobowym. Trwają prace nad kontynuacją tej Bibliografii za lata 2003–2004.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Piekarach Śląskich nie prowadziła prac nad bibliografią powiatu grodzkiego. Prowadzona była kartoteka w postaci komputerowej, obejmująca materiały (czasopisma lokalne) dotyczące miasta.

• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Ryszarda Kincla w Raciborzu opracowała w 2007 roku Bibliografię Raciborza i powiatu raciborskiego za rok 2002, która dostępna jest w formie kartoteki oraz niepełnego dokumentu elektronicznego.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Radzionkowie kontynuowała prace nad Bibliografią miasta Radzionkowa za lata 2002–2005. Wybór piśmiennictwa, której wydanie zaplanowano na rok 2011.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Rudzie Śląskiej, podobnie jak w latach ubiegłych, zgromadziła Materiały do bibliografii adnotowanej wydawnictw zwartych dotyczących Rudy Śląskiej za rok 2010 w postaci zestawienia bibliograficznego (podmiotowo-przedmiotowego), dostępnego na stronie WWW oraz w formie tradycyjnej kartoteki. Opisy bibliograficzne opracowywane są w MBP i przesyłane do Muzeum Miejskiego w Rudzie Śląskiej w celu opublikowania w „Rudzkim Roczniku Muzealnym” za 2010 rok.

• Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Rybniku w 2010 roku zakupiła system PROMAX, i po uprzednim przeszkoleniu pracowników, wprowadziła do bazy bibliografii regionalnej 565 opisów artykułów prasowych, przejętych z tradycyjnej Kartoteki Regionalnej Ziemi Rybnickiej za lata 1945–2010.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Siemianowicach Śląskich kontynuowała tworzenie kartoteki komputerowej, zawierającej opisy bibliograficzne dokumentów życia społecznego i artykułów z aktualnych i archiwalnych numerów periodyków lokalnych, liczącej na koniec roku ok. 16 200 opisów. Tworzona jest też tradycyjna kartoteka zagadnieniowa „Siemianowice Śląskie w prasie”.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Sosnowcu kontynuuje kartoteki lokalną miasta i osobową dotyczącą twórców zagłębiowskich.

• W Miejskiej Bibliotece Publicznej w Świętochłowicach na bieżąco gromadzono opisy bibliograficzne dotyczące miasta i udostępnia je w formie tradycyjnej kartoteki.

• W Miejskiej Bibliotece Publicznej w Tarnowskich Górach wydano drukiem (w nakładzie 100 egz.) bibliografię Tarnowskie Góry. Bibliografia miasta i powiatu za lata 2008–2009, liczącą 5 998 pozycji bibliograficznych druków zwartych i ciągłych, wraz z indeksami: osobowym i przedmiotowym, która dostępna będzie także na stronie internetowej Biblioteki w formacie PDF. Trwają prace nad opracowaniem materiałów do t. 4 za lata 2010–2011.

• W Miejskiej Bibliotece Publicznej w Tychach kontynuowano prace przy tworzeniu t. 3 Bibliografii Tychów za lata 1997–2000, wykorzystując w tym celu program PROMAX.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Ustroniu prowadzi kartotekę wycinków prasowych dotyczących miasta.

• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Wodzisławiu Śląskim od roku 2006 tworzy Bibliografię Wodzisławia i powiatu wodzisławskiego w programie komputerowym SOWA-2, rejestrując artykuły z prasy lokalnej i regionalnej. Swym zasięgiem obejmuje okres od 2000 roku i jest systematycznie uzupełniana o lata wcześniejsze. Jest dostępna poprzez stronę internetową Biblioteki.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Zabrzu kontynuowała kartotekę lokalną miasta, liczącą obecnie ok. 11 500 opisów bibliograficznych dokumentów zwartych, artykułów z czasopism, map i dokumentów multimedialnych i na bieżąco uzupełnianą. Ponadto kontynuowane są prace w programie komputerowym PROMAX w module „Bibliografia”. Baza ta na koniec 2010 roku liczyła ok. 600 opisów, dając tym samym początek bibliografii miasta w formie elektronicznej.

• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Zawierciu kontynuowała kartotekę lokalną miasta.

• Miejska Biblioteka Publiczna w Żorach prace nad bibliografią lokalną prowadziła dwutorowo: tworząc (w programie Word na CD) Bibliografię wydawnictw o Żorach i żorzanach oraz publikacji wydanych w Żorach za lata 1970–2009, zawierającą opisy artykułów z prasy lokalnej, druki zwarte, mapy, plany, dokumenty niepublikowane. Ponadto w programie SOWA-2 opracowywana jest Bibliografia […] za lata 1993–2010, zawierająca opisy artykułów z prasy lokalnej i regionalnej oraz publikacji książkowych dotyczących miasta Żory i licząca na koniec roku ok. 9 000 opisów. Od 2009 roku bazę danych „Bibliografia Regionalna” udostępniana jest on-line na stronie internetowej Biblioteki.

• Żywiecka Biblioteka Samorządowa w Żywcu nie podjęła prac nad bibliografią miasta. W 2010 roku – podobnie jak w latach poprzednich – kontynuowała prace nad bibliografiami zawartości periodyków poświęconych sprawom miasta i Żywiecczyzny, takich jak: Gronie, Kalendarz Żywiecki, Nad Sołą i Koszarawą.

• Biblioteka Publiczna Gminy Kłobuck nie podjęła prac nad bibliografią swojego powiatu.

• Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna w Pszczynie w 2010 roku zakupiła program komputerowy PATRON, który posłuży do budowy bazy bibliograficznej na podstawie istniejącej i wciąż uzupełnianej kartoteki tradycyjnej.

• W Miejsko-Gminnej Bibliotece Publicznej w Siewierzu kontynuowano prace nad komputerową bazą Severiana, tworzoną w programie SOWA-2, liczącą na koniec roku 530 opisów bibliograficznych.

• Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Szczekocinach prowadziła kartotekę lokalną w postaci tradycyjnej dotyczącą swej Gminy.