Biblioteka Śląska > Sprawozdania > 2009 > 4. Komputeryzacja bibliotek

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEK PUBLICZNYCH
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W 2009 R.

4.1. Dane liczbowe dotyczące komputeryzacji bibliotek samorządowych w województwie śląskim

Liczba bibliotek skomputeryzowanych (posiadających sprzęt komputerowy, niezależnie od stopnia zaawansowania komputeryzacji)
	169 (wszystkich placówek 598)
w tym:
Biblioteka Śląska	1
Powiatowa Biblioteka Publiczna Gliwice	1
biblioteki miejskie	49 (wszystkich placówek 336)
biblioteki miejsko-gminne	22 (wszystkich placówek 57)
biblioteki gminne	96 (wszystkich placówek 203)
Liczba placówek posiadających system biblioteczny:
	130 (wszystkich placówek 325)
w tym:
Biblioteka Śląska	1
Powiatowa Biblioteka Publiczna Gliwice	1
biblioteki miejskie	45 (wszystkich placówek 188)
biblioteki miejsko-gminne	15 (wszystkich placówek 20)
biblioteki gminne	68 (wszystkich placówek 115)
Systemy biblioteczne
LIBRA	44 (wszystkich placówek 61)
SOWA	35 (wszystkich placówk 83)
MAK	30 (wszystkich placówek 65)
PROLIB	14 (wszystkich placówek 93)
PATRON	6 (wszystkich placówek 15)
Inne:
GSOB	1 (wszystkich placówek 1)
BIBLIOTEKA	0 (wszystkich placówek 4)
MOL	0 (wszystkich placówek 1 - filia biblioteczna)
BIBLIO	0 (wszystkich placówek 1 - filia biblioteczna)
BIAŁY KRUK	0 (wszystkich placówek 1 - filia biblioteczna)
w tym:
PROLIB	Biblioteka Śląska
PATRON	Powiatowa Biblioteka Publiczna Gliwice
Biblioteki miejskie:
SOWA	14 (wszystkich placówek 48)
PROLIB	12 (wszystkich placówek 91)
MAK	10 (wszystkich placówek 26)
LIBRA	7 (wszystkich placówek 10)
PATRON	2 (wszystkich placówek 11)
BIBLIO	0 (wszystkich placówek 1 - filia biblioteczna)
BIAŁY KRUK	0 (wszystkich placówek 1 - filia biblioteczna)
Biblioteki miejsko-gminne:
SOWA	5 (wszystkich placówek 5)
LIBRA	5 (wszystkich placówek 5)
MAK	3 (wszystkich placówek 8)
PROLIB	1 (wszystkich placówek 1)
PATRON	1 (wszystkich placówek 1)
Biblioteki gminne:
LIBRA	32 (wszystkich placówek 46)
MAK	17 (wszystkich placówek 31)
SOWA	16 (wszystkich placówek 30)
PATRON	2 (wszystkich placówek 2)
GSOB	1 (wszystkich placówek 1)
BIBLIOTEKA	0 (wszystkich placówek 4 - filie biblioteczne)
MOL	0 (wszystkich placówek 1 - filia biblioteczna)

W roku 2009, podobnie jak w roku poprzednim, wszystkie biblioteki w województwie śląskim (169 jednostek) posiadały sprzęt komputerowy. Liczba skomputeryzowanych placówek bibliotecznych na koniec roku 2009 wyniosła 598 – o 66 placówek więcej niż w roku 2008. 217 filii bibliotecznych nie zostało jeszcze wyposażonych w sprzęt komputerowy – jest to 26,6% sieci bibliotek publicznych województwa śląskiego.

Komputeryzacja bibliotek w układzie według powiatów
Powiaty ziemskie

Powiat	Liczba wszystkich placówek bibliotecznych	Liczba placówek skompu-teryzowanych	Liczba placówek posiadających system biblioteczny	Liczba placówek z dostępem do Internetu
będziński	36	27	14	23
bielski	39	35	22	35
bieruńsko-lędziński	8	8	5	7
cieszyński	33	30	28	23
częstochowski	41	28	11	28
gliwicki	25	20	11	20
kłobucki	24	12	4	10
lubliniecki	28	14	2	14
mikołowski	20	15	13	9
myszkowski	15	5	2	5
pszczyński	28	17	9	14
raciborski	32	24	6	20
rybnicki	20	7	6	7
tarnogórski	33	21	9	21
wodzisławski	34	24	15	18
zawierciański	38	18	8	16
żywiecki	43	29	18	22

Skomputeryzowane placówki biblioteczne w powiatach ziemskich
(udział procentowy)

Powiaty grodzkie

Powiat (Miasto)	Liczba wszystkich placówek bibliotecznych	Liczba placówek skompu-teryzowanych	Liczba placówek posiadających system biblioteczny	Liczba placówek z dostępem do Internetu
Bielsko-Biała	18	18	8	18
Bytom	12	11	2	4
Chorzów	11	11	11	11
Częstochowa	25	10	1	10
Dąbrowa Górnicza	18	17	3	10
Gliwice	21	19	19	19
Jastrzębie Zdrój	13	13	10	13
Jaworzno	17	15	15	15
Katowice	37	34	9	34
Mysłowice	11	10	2	8
Piekary Śląskie	10	5	0	6
Ruda Śląska	14	14	5	13
Rybnik	23	7	2	7
Siemianowice Śląskie	11	9	1	9
Sosnowiec	22	21	21	1
Świętochłowice	7	3	1	3
Tychy	16	16	1	16
Zabrze	22	21	21	21
Żory	8	8	8	8

Skomputeryzowane placówki biblioteczne w powiatach grodzkich
(udział procentowy)

4.2. Wykorzystanie komputera do prac bibliotecznych

Bibliotek samorządowych w województwie śląskim posiadających system biblioteczny było w 2009 roku 130 (wszystkich placówek 325). W porównaniu z rokiem poprzednim liczba ta wzrosła o 6 bibliotek (48 placówek). System biblioteczny posiada Biblioteka Śląska (biblioteka szczebla wojewódzkiego), Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach (biblioteka pełniąca zadania wyłącznie biblioteki powiatowej), 45 bibliotek miejskich (188 placówek), 15 bibliotek miejsko-gminnych (20 placówek) i 68 bibliotek gminnych (115 placówek). Najczęściej wykorzystywane systemy to LIBRA (44 biblioteki, 61 placówek), SOWA (35 bibliotek, 83 placówki), MAK (30 bibliotek, 65 placówek) i PROLIB (14 bibliotek, 93 placówki). 34 biblioteki (119 placówek) prowadziło w 2009 roku komputerową rejestrację wypożyczeń.

23 biblioteki samorządowe w województwie śląskim (Biblioteka Śląska, Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach, 17 bibliotek miejskich, 1 miejsko-gminna i 3 gminne) przygotowują bibliografię regionalną w sposób zautomatyzowany. Do prac nad bibliografią regionalną stosowane są systemy: SOWA i SOWA 2 (10 bibliotek), PROMAX (4 biblioteki), MAK (3 biblioteki), PATRON i PATRON 2 (2 biblioteki), PROLIB (1 biblioteka). Pozostałe biblioteki wykorzystują do prac bibliograficznych edytory tekstu, głównie MS Word.

Placówki z programem bibliotecznym w powiatach ziemskich
(udział procentowy)

Placówki z programem bibliotecznym w powiatach grodzkich
(udział procentowy)

Systemy biblioteczne w bibliotekach samorządowych województwa śląskiego

PROLIB (Max Elektronik S.A., Zielona Góra)

biblioteka wojewódzka	biblioteki miejskie	biblioteka miejsko-gminna
Biblioteka Śląska	MBP Bytom MBP Czeladź MBP Gliwice MBP Jastrzębie Zdrój MBP Katowice MBP Mikołów MBP Ruda Śląska PiMBP Rybnik MBP Sosnowiec MBP Tarnowskie Góry MBP Tychy MBP Zabrze	MBP Czechowice-Dziedzice

SOWA (Sokrates-software, Poznań)

biblioteki miejskie	biblioteki miejsko-gminne	biblioteki gminne
MBP Bieruń MBP Chorzów BP Częstochowa BM Imielin MBP Jaworzno MBP Lędziny M-PBP Lubliniec MBP Mysłowice MiPBP Myszków MBP Radlin MOKPI, MBP Szczyrk MBP Świętochłowice MiPBP Wodzisław Śląski MBP Żory	BM Blachownia BPG Kłobuck M-GBP Siewierz GBP Wilamowice MiGBP Żarki	GBP Bestwina GBP Buczkowice GBP Chełm Śląski GBP Jasienica GBP Jeleśnia GBP Kłomnice GBP Kochanowice GBP Konopiska GBP Kozy GBP Lelów GOK, GBP Mykanów GBP Poczesna GBP Porąbka GBP Przyrów GOK, GB Rędziny GBP Wilkowice

MAK (Biblioteka Narodowa, Warszawa)

biblioteki miejskie	biblioteki miejsko-gminne	biblioteki gminne
MiPBP Będzin BM Cieszyn MBP Dąbrowa G. MBP Kalety MBP Miasteczko Śl. MBP Radzionków MBP Sławków MBP Ustroń MBP Wisła MiPBP Zawiercie	BPMiG Łazy BP Skoczów MBP Strumień	GBP Brenna GBP Chybie GBP Dębowiec GBP Goleszów GBP Hażlach GOK, BP Istebna GBP Kroczyce GBP Krupski Młyn GBP Mierzęcice BiOKG Ożarowice GBP Pilchowice GBP Psary GBP Świerklaniec GOK, GBP Tworóg GBP Zbrosławice GBP Zebrzydowice GBP Żarnowiec

LIBRA (Mol Sp. z o.o., Gdynia)

biblioteki miejskie	biblioteki miejsko-gminne	biblioteki gminne
CK, MBP Knurów PiMBP Łaziska Górne MBP Orzesze MBP Pyskowice BPM Rydułtowy MBP Siemianowice Śląskie ŻBS Żywiec	BP Czerwionka-Leszczyny GBP Krzepice M-PBP Pszczyna M-GBP Sośnicowice CK, BP Toszek	GOK, GBP Bobrowniki GBP Czernichów GBP Gaszowice GBP Gierałtowice GBP Gilowice GBP Goczałkowice Zdrój GBP Godów GBP Gorzyce GBP Jaworze GBP Jejkowice GBP Kobiór GBP Koszarawa GBP Kruszyna GBP Lipie GBP Lipowa GBP Lubomia GBP Lyski GBP Łękawica GBP Marklowice GBP Miedźna GBP Mszana GBP Panki GBP Pawłowice GBP Radziechowy-Wieprz GBP Rajcza GBP Suszec GBP Świerklany GBP Świnna GBP Ujsoły OPG, GBP Węgierska Górka GBP Wielowieś GBP Wyry

PATRON (Mol Sp. z o.o., Gdynia)

biblioteka powiatowa	biblioteki miejskie	biblioteki miejsko-gminne	biblioteki gminne
PBP Gliwice	KB Bielsko-Biała MiPBP Racibórz	MBP Kuźnia Raciborska	GBP Nędza GBP Pietrowice Wielkie

Pozostałe systemy biblioteczne

system biblioteczny	nazwa placówki	rodzaj placówki bibliotecznej
GSOB (GWIMAG, Gliwice)	GBP Ornontowice	biblioteka gminna
BIBLIOTEKA (program autorski)	GBP Gorzyce	filie biblioteki gminnej
BIAŁY KRUK	MBP Bytom Filia 21	filia biblioteki miejskiej
BIBLIO	MBP Katowice Filia 11	filia biblioteki miejskiej
MOL	GBP Lipowa Filia w Twardorzeczce	filia biblioteki gminnej

Systemy biblioteczne (udział procentowy)
Biblioteki

Systemy biblioteczne (udział procentowy)
Placówki

4.3. Internet w bibliotekach

Liczba bibliotek z dostępem do Internetu:
	169 (wszystkich placówek 520)
w tym:
Biblioteka Śląska	1
Powiatowa Biblioteka Publiczna Gliwice	1
biblioteki miejskie	49 (wszystkich placówek 287)
biblioteki miejsko-gminne	22 (wszystkich placówek 46)
biblioteki gminne	96 (wszystkich placówek 185)
Liczba bibliotek udostępniajacych Internet czytelnikom:
	164 (wszystkich placówek 460)
w tym:
Biblioteka Śląska	1
biblioteki miejskie	49 (wszystkich placówek 267)
biblioteki miejsko-gminne	21 (wszystkich placówek 44)
biblioteki gminne	93 (wszystkich placówek 148)

Placówki z dostępem do Internetu w powiatach ziemskich
(udział procentowy)

Placówki z dostępem do Internetu w powiatach grodzkich
(udział procentowy)

Wykorzystanie Internetu w pracy biblioteki

Wszystkie biblioteki samorządowe w województwie śląskim (169 jednostek) posiadały w 2009 roku dostęp do Internetu. Liczba podłączonych do Internetu placówek bibliotecznych na koniec roku 2009 wynosiła 520. W porównaniu z rokiem poprzednim nastąpił wzrost o 27 placówek. W 2009 roku dostępu do Internetu nie posiadało 295 placówek (filii bibliotecznych), co stanowi 36% sieci bibliotek samorządowych w województwie śląskim. 164 biblioteki (460 placówek) udostępniały Internet czytelnikom.

W roku 2009 w bibliotekach publicznych województwa śląskiego funkcjonowały nadal 194 czytelnie internetowe uruchomione w ramach programów „Ikonka” i „Ikonka cd.”: 64 czytelnie w bibliotekach miejskich, 25 w bibliotekach miejsko-gminnych i 105 w bibliotekach gminnych.

67 bibliotek prowadziło w roku 2009 własne strony internetowe: Biblioteka Śląska, Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach, 35 bibliotek miejskich, 5 bibliotek miejsko-gminnych i 25 bibliotek gminnych. Liczba bibliotecznych stron WWW wzrosła w porównaniu z rokiem poprzednim o 10 stron. Ponadto 41 bibliotek nieposiadających własnych stron internetowych zamieszczało na stronach innych instytucji swoje dane teleadresowe, a także informacje na temat struktury organizacyjnej, księgozbiorów, usług i prowadzonej działalności. 46 bibliotek udostępniało w Internecie katalog własnych zbiorów: Biblioteka Śląska, 27 bibliotek miejskich, 3 biblioteki miejsko-gminne i 15 bibliotek gminnych.

W roku 2009 powstało 6 nowych blogów bibliotek. Blogi założyły: MBP w Bytomiu, MBP w Gliwicach (Oddział Dziecięcy nr 32 i 36), PiMBP w Łaziskach Górnych, MBP w Mikołowie (Filia nr 1) i MiPBP w Zawierciu (Filia nr 9).

4.4. Źródła finansowania i przeszkody w zakresie komputeryzacji

82 biblioteki wzbogaciły się w roku 2009 o sprzęt komputerowy i oprogramowanie: Biblioteka Śląska, Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach, 30 bibliotek miejskich, 11 bibliotek miejsko gminnych i 39 gminnych. Znaczącą zmianę stanu komputeryzacji odnotowały: MBP w Sosnowcu (zakup 175 zestawów komputerowych, komputeryzacja 18 filii bibliotecznych) i MBP w Bytomiu (zmiana systemu bibliotecznego na system PROLIB, wyposażenie w sprzęt komputerowy filii bibliotecznych). Źródła finansowania komputeryzacji w roku 2009 to: środki własne, dotacje celowe organizatora, dotacje starostwa powiatowego (MiPBP w Wodzisławiu Śląskim, Biblioteka Publiczna Gminy Kłobuck), programy Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Książnica Beskidzka w Bielsku-Białej, PiMBP w Rybniku), dotacja celowa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (GBP w Buczkowicach).

Podobnie jak w latach poprzednich najważniejsze przeszkody utrudniające rozwój prac w zakresie komputeryzacji to: brak środków finansowych, złe warunki lokalowe i niewystarczająca obsada. Wśród innych przeszkód wymieniane są: brak pracowników z wykształceniem informatycznym, brak technicznych możliwości instalacji szybkiego łącza internetowego, zróżnicowany stan techniczny posiadanego sprzętu oraz zbyt duże koszty zakupu i utrzymania systemów bibliotecznych.

4.5. Digitalizacja zbiorów

W 2009 roku do grona instytucji współtworzących Śląską Bibliotekę Cyfrową dołączyły dwie biblioteki publiczne województwa śląskiego: Miejska Biblioteka Publiczna w Czeladzi i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach. Obecnie zasób ŚBC współtworzy 20 bibliotek publicznych województwa śląskiego.

Biblioteki publiczne najczęściej publikują w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej materiały regionalne. Wśród publikacji zamieszczonych w roku 2009 znalazły się m.in.: starodruki, 26 roczników tygodnika „Kronika Beskidzka” (Książnica Beskidzka – materiały opublikowane w ramach projektu „Cyfrowy Beskidzki Świat – digitalizacja najcenniejszych zbiorów, regionaliów”, współfinansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, program „Dziedzictwo Kulturowe”), czasopisma lokalne, opracowania o Czeladzi, pocztówki, jednodniówki, broszury (MBP w Czeladzi – wydawnictwa własne i pozyskane z prywatnych kolekcji), czasopisma lokalne, pocztówki, druki muzyczne, dokumenty życia społecznego (MBP w Dąbrowie Górniczej), opracowania dotyczące Pszczyny, ziemi pszczyńskiej i regionu, czasopisma regionalne, druki ulotne (M-PBP w Pszczynie – wydawnictwa własne i pozyskane), opracowania, albumy i informatory dotyczące Żor (MBP w Żorach).

Od grudnia 2009 roku zasoby Śląskiej Biblioteki Cyfrowej (wraz z materiałami opublikowanymi przez biblioteki publiczne województwa śląskiego) dostępne są za pośrednictwem portalu Europeana, prezentującego europejskie dziedzictwo kulturowe.