SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI BIBLIOTEK PUBLICZNYCH
WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W 2009 R.
5. Kadra
spis treści rozdziału
5.1. Struktura zatrudnienia
W bibliotekach samorządowych województwa śląskiego w 2009 roku zatrudnionych było ogółem 3.179 pracowników (razem z Powiatową Biblioteką Publiczną w Gliwicach i Biblioteką Śląską).
Stan zatrudnienia podaje poniższa tabela:
|
Grupa pracowników |
Ogółem |
Etaty przeliczeniowe |
w tym |
||
|---|---|---|---|---|---|
|
pełnozatrudnieni |
ryczałty |
||||
|
merytorycznych |
2 177 |
1 989,01 |
1 751 |
426 |
|
|
administracyjnych |
422 |
247 |
175 |
||
|
obsługi |
580 |
407,08 |
221 |
359 |
|
|
razem |
2009 |
3 179 |
2 706,43 |
2 219 |
960 |
|
|
2008 |
3 178 |
2 685,07 |
2 175 |
1 003 |
W stosunku do ogółu pracowników, |
2009 |
2008 |
pracownicy merytoryczni stanowili – |
68,5% |
68,3% |
pracownicy administracyjni stanowili – |
13,3% |
12,7% |
pracownicy obsługi stanowili – |
18,2% |
19,0% |
W podziale na kadrę bibliotek powiatów ziemskich i grodzkich oraz Powiatowej Biblioteki Publicznej w Gliwicach i Biblioteki Śląskiej zatrudnienie przedstawiało się następująco:
Powiaty ziemskie – ogółem 1.246 osób, w tym:
|
Grupa pracowników |
Ogółem |
Etaty przeliczen. |
w tym |
2009 |
2008 |
||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
pełno- |
ryczałty |
||||||
|
merytorycznych |
889 |
757,38 |
601 |
288 |
71,3 |
71,3 |
|
|
administracyjnych |
164 |
73,83 |
37 |
127 |
13,2 |
12,9 |
|
|
obsługi |
193 |
109,06 |
54 |
139 |
15,5 |
15,8 |
|
|
razem |
2009 |
1 246 |
940,27 |
692 |
554 |
100 |
100 |
|
2008 |
1 258 |
937,69 |
675 |
583 |
100 |
100 |
|
Powiaty grodzkie – ogółem 1.710 osób, w tym:
|
Grupa pracowników |
Ogółem |
Etaty przeliczen. |
w tym |
2009 |
2008 |
||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
pełno- |
ryczałty |
||||||
|
merytorycznych |
1 140 |
1 084,50 |
1 005 |
135 |
66,7 |
66,1 |
|
|
administracyjnych |
200 |
179,76 |
157 |
43 |
11,7 |
11,0 |
|
|
obsługi |
370 |
282,52 |
153 |
217 |
21,6 |
22,9 |
|
|
razem |
2009 |
1 710 |
1 546,78 |
1 315 |
395 |
100 |
100 |
|
2008 |
1 704 |
1 535,00 |
1 294 |
410 |
100 |
100 |
|
Powiatowa Biblioteka Publiczna w Gliwicach
|
Grupa pracowników |
Ogółem |
Etaty przeliczen. |
w tym |
2008 |
2007 |
||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
pełno- |
ryczałty |
||||||
|
merytorycznych |
2 |
2,00 |
2 |
0 |
66,7 |
66,7 |
|
|
administracyjnych |
1 |
0,25 |
0 |
1 |
33,3 |
33,3 |
|
|
obsługi |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
|
razem |
2009 |
3 |
2,25 |
2 |
1 |
100 |
100 |
|
2008 |
3 |
2,25 |
2 |
1 |
100 |
100 |
|
Biblioteka Śląska
|
Grupa pracowników |
Ogółem |
Etaty przeliczen. |
w tym |
2009 |
2008 |
||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
pełno- |
ryczałty |
||||||
|
merytorycznych |
146 |
145,13 |
143 |
3 |
66,4 |
67,6 |
|
|
administracyjnych |
57 |
56,50 |
53 |
4 |
25,9 |
25,4 |
|
|
obsługi |
17 |
15,50 |
14 |
3 |
7,7 |
7,0 |
|
|
razem |
2009 |
220 |
217,13 |
210 |
10 |
100 |
100 |
|
2008 |
213 |
210,13 |
204 |
9 |
100 |
100 |
|
5.2. Kwalifikacje bibliotekarzy
Strukturę wykształcenia pracowników merytorycznych bibliotek samorządowych województwa śląskiego w 2009 roku ilustrują poniższe tabele:
Bibliotekarze etatowi
|
Grupa bibliotek |
Wyższe bibliote- |
Wyższe inne |
Wyższe zaw. licencjackie |
Studium |
Średnie bibliote- |
Średnie |
Inne |
Razem |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
bibl. |
inne |
||||||||
|
Biblioteki powiatów grodzkich |
422 42% |
91 9,1% |
74 7,4% |
12 1,2% |
305 30,3% |
18 1,7% |
81 8,1% |
2 0,2% |
1.005 |
|
Biblioteki powiatów ziemskich |
195 32,4% |
73 12,2% |
39 6,5% |
9 1,5% |
177 29,5% |
20 3,3% |
85 14,1% |
3 0,5% |
601 |
|
PBP w Gliwicach |
2 100% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
2 |
|
Biblioteka Śląska |
44 30,8% |
57 39,8% |
1 0,7% |
0 0% |
7 4,9% |
0 0% |
27 18,9% |
7 4,9% |
143 |
|
Razem |
663 37,9% |
221 12,6% |
114 6,5% |
21 1,2% |
489 27,9% |
38 2,2% |
193 11,0% |
12 0,7% |
1.751 |
Bibliotekarze zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu pracy
|
Grupa bibliotek |
Wyższe bibliote- |
Wyższe inne |
Wyższe zaw. licencjackie |
Studium |
Średnie bibliote- |
Średnie |
Inne |
Razem |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
bibl. |
inne |
||||||||
|
Biblioteki powiatów grodzkich |
25 18,5% |
19 14,1% |
14 10,4% |
3 2,2% |
34 25,2% |
5 3,7% |
33 24,4% |
2 1,5% |
135 |
|
Biblioteki powiatów ziemskich |
37 12,8% |
42 14,6% |
11 3,8% |
7 2,4% |
64 22,3% |
4 1,4% |
117 40,6% |
6 2,1% |
288 |
|
PBP w Gliwicach |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 |
|
Biblioteka Śląska |
1 33,3% |
2 66,7% |
0 0% |
0 0% |
0 0 % |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
3 |
|
Razem |
63 14,8% |
63 14,8% |
25 5,9% |
10 2,3% |
98 23,0% |
9 2,1% |
150 35,2% |
8 1,9% |
426 |
Razem bibliotekarze
(etatowi i niepełnozatrudnieni)
|
Grupa bibliotek |
Wyższe bibliote- |
Wyższe inne |
Wyższe zaw. licencjackie |
Studium |
Średnie bibliote- |
Średnie |
Inne |
Razem |
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
bibl. |
inne |
||||||||
|
Biblioteki powiatów grodzkich |
447 39,3% |
110 9,6% |
88 7,7% |
15 1,3% |
339 29,7% |
23 2,0% |
114 10,0% |
4 0,4% |
1.140 |
|
Biblioteki powiatów ziemskich |
232 26,2% |
115 12,9% |
50 5,6% |
16 1,8% |
241 27,1% |
24 2,7% |
202 22,7% |
9 1,0% |
889 |
|
PBP w Gliwicach |
2 100% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
0 0% |
2 |
|
Biblioteka Śląska |
45 30,8% |
59 40,4% |
1 0,7% |
0 0% |
7 4,8% |
0 0% |
27 18,5% |
7 4,8% |
146 |
|
2008 |
669 30,8% |
292 13,5% |
111 5,1% |
29 1,3% |
645 29,7% |
48 2,2% |
352 16,2% |
23 1,2% |
2.169 |
|
2009 |
726 33,3% |
284 13,0% |
139 6,4% |
31 1,4% |
587 27,0% |
47 2,2% |
343 15,8% |
20 0,9% |
2.177 |
Struktura wykształcenia pracowników merytorycznych
(etatowi i niepełnozatrudnieni)
5.3. Ocena stanu zatrudnienia i wynagradzania pracowników bibliotek
Na koniec 2009 roku liczba zatrudnionych w bibliotekach publicznych województwa śląskiego wyniosła 3.179 osób. W stosunku do roku 2008 liczba zatrudnionych wzrosła ogółem o 1 osobę, ale w przeliczeniu na etaty tzw. przeliczeniowe zatrudnienie wzrosło o 21,36.
Rozpatrując grupy pracowników:
liczba pracowników merytorycznych zwiększyła się o 8 osób (oraz o 19,44 etatów przeliczeniowych)
liczba pracowników administracyjnych wzrosła o 17 osób (oraz o 16,19 etatów przeliczeniowych)
liczba pracowników obsługi zmniejszyła się o 24 osoby (oraz o 14,27 etatów przeliczeniowych).
Średnia liczba bibliotekarzy przypadająca na placówkę w minionym roku wyniosła 2,67 osoby (2,44 etaty przeliczeniowe). Nadal jednak funkcjonują biblioteki (jedyne placówki biblioteczne na terenie gminy) z jednoosobowym zatrudnieniem. Trudna sytuacja istnieje również w bibliotekach włączonych w struktury innych instytucji i urzędów. Bibliotekarze pracujący w bibliotekach prowadzonych przez urzędy zatrudniani i opłacani są zgodnie z ustawą o pracownikach samorządowych. Bibliotekarze pracujący w bibliotece włączonej do innej instytucji kultury są zatrudniani nie jako bibliotekarze, ale jako np. animatorzy.
W części małych bibliotek odczuwane są, już od długiego czasu, braki kadrowe, jak również brak wykształconej kadry (z wykształceniem bibliotekarskim, informatycznym). Większe biblioteki swoją sytuację związaną z zatrudnieniem określają jako zadowalającą lub dobrą. Na taką ocenę składa się kilka czynników takich jak: stabilność zatrudnienia, możliwości podwyższania kwalifikacji, w przypadku spełnienia kryteriów – awans zawodowy. W przypadku zatrudniania nowych osób, w pierwszej kolejności brane są pod uwagę osoby z wykształceniem wyższym kierunkowym i doświadczeniem zawodowym; w przypadku niewystarczających kwalifikacji osoby nowozatrudnione są zobowiązywane do ich podwyższenia. Biblioteki te często umożliwiają pracownikom kształcenie w zakresie studiów licencjackich bądź magisterskich zawierając stosowne umowy. Problemem (finansowym i logistycznym) zgłaszanym przez większość bibliotek, jest konieczność stałego dokształcania zarówno bibliotekarzy, jak i pracowników z działów pomocniczych i administracji.
Efektywność pracy bibliotekarzy przedstawiała się następująco:
wskaźnik liczby czytelników obsługiwanych przez jednego bibliotekarza wyniósł 324
(na etat przeliczeniowy – 354),wskaźnik liczby udostępnień w przeliczeniu na jednego pracownika wyniósł 7.734
(na etat przeliczeniowy – 8.475).
Średnia płaca brutto pracowników merytorycznych w 2009 roku wyniosła:
w bibliotekach miejskich – 2.700 zł,
w bibliotekach miejsko-wiejskich – 2.618 zł,
w bibliotekach gminnych – 2.618 zł.
Średnia płaca brutto pracowników administracji w 2009 roku wyniosła:
w bibliotekach miejskich – 3.157 zł,
w bibliotekach miejsko-wiejskich – 3.292 zł,
w bibliotekach gminnych – 3.055 zł.
Średnia płaca brutto pracowników obsługi w 2009 roku wyniosła:
w bibliotekach miejskich – 1.939 zł,
w bibliotekach miejsko-wiejskich – 1.756 zł,
w bibliotekach gminnych – 1.730 zł.
5.4. Udział pracowników w doskonaleniu zawodowym
W 2009 roku kwalifikacje zawodowe podnosiło 291 bibliotekarzy, o 29 osób mniej niż w roku poprzednim. Kształciło się 218 pracowników bibliotek miejskich, 14 pracowników bibliotek miejsko – gminnych i 59 pracowników zatrudnionych w bibliotekach szczebla gminnego.
Kierunki bibliotekarskie:
na studiach licencjackich bibliotekoznawczych kształciło się 70 osób w podziale:
pracownicy bibliotek miejskich – 55 osób
pracownicy bibliotek gminnych – 15 osób
na studiach magisterskich bibliotekoznawczych kształciły się 74 osoby w podziale:
pracownicy bibliotek miejskich – 60 osób
pracownicy bibliotek miejsko-gminnych – 1 osoba
pracownicy bibliotek gminnych – 13 osób
na studiach podyplomowych w zakresie bibliotekoznawstwa kształciło się 59 osób w podziale:
pracownicy bibliotek miejskich – 43 osoby
pracownicy bibliotek miejsko-gminnych – 6 osób
pracownicy bibliotek gminnych – 10 osób
Podyplomowe kierunki pokrewne, takie jak:
Zarządzanie i marketing w bibliotekach – ukończyła 1 osoba
Menedżer kultury – ukończyły 2 osoby
Edytorstwo – ukończyła 1 osoba
Broker informacji – ukończyła 1 osoba
Łącznie na kierunkach bibliotekarskich i pokrewnych studiowało 208 osób, o 29 mniej niż w 2008 roku.
Pracownicy bibliotek studiowali także na:
studiach licencjackich (31 osób), wybierając kierunki: administracja, administracja publiczna, animacja społeczno - kulturalna, doradztwo zawodowe i personalne, ekonomia, europeistyka, informatyka, filologia polska, kulturoznawstwo, logistyka, pedagogika, pedagogika społeczna, pedagogika opiekuńczo – resocjalizacyjna, socjologia, zarządzanie zasobami ludzkimi, zarządzanie i marketing.
studiach magisterskich (37 osób), wybierając kierunki: administracja, administracja europejska, animacja społeczno - kulturalna, edukacja artystyczna, ekonomia, filologia polska, historia, informatyka, kulturoznawstwo, marketing i zarządzanie, pedagogika, pedagogika resocjalizacyjna, politologia, socjologia, tekstologia, zarządzanie inżynierią produkcji, zarządzanie systemami informatycznymi, rachunkowość i finanse, teologia nauczycielska.
studiach podyplomowych (13 osób), wybierając kierunki: administracja i zarządzanie, bezpieczeństwo i higiena pracy, kontrola i audyt wewnętrzny, pedagogika, prawo i administracja, public relations, rachunkowość i finanse, zarządzanie i marketing, zarządzanie projektami, zarządzanie zasobami ludzkimi.
studiach doktoranckich (2 osoby) na kierunkach: ekonomia i filologia polska.
5.5. Udział pracowników w innych formach doskonalenia
Kadra bibliotekarska województwa śląskiego chętnie brała udział w wielu seminariach, konferencjach, forach itp. doskonaląc swój warsztat pracy. Jak co roku do wyboru było bardzo wiele różnego rodzaju spotkań, które swoim zasięgiem tematycznym obejmowały całe spektrum zagadnień bibliotekarskich, ale także innych, przydatnych w działalności biblioteki.
Dużym zainteresowaniem cieszyły się propozycje Biblioteki Śląskiej kierowane do bibliotekarzy, wśród których na uwagę zasługują:
Kurs internetowy BIBWEB (organizowany przez Bibliotekę Uniwersytetu Warszawskiego, finansowany przez MSWiA, koordynowany na terenie naszego województwa przez Bibliotekę Śląską). Z tej propozycji samokształcenia skorzystało 357 bibliotekarzy z 73 bibliotek,
Język Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej – zasady tworzenia, ustalenia metodyczne, kierunki zmian. W szkoleniu uczestniczyło 74 pracowników działów opracowania zbiorów,
Akademia Bezpiecznego Internetu – seminarium dla bibliotekarzy. Na tym spotkaniu gościło 100 bibliotekarzy z 72 bibliotek,
Otwórzmy Biblioteki. Spotkania biblioteczne grup integracyjnych – cykl szkoleniowo – warsztatowy. Moduł I – Metody pracy z czytelnikiem z niepełnosprawnością narządu wzroku i słuchu. Moduł II – Metody pracy z czytelnikiem z niepełnosprawnością narządu ruchu i intelektualną.
Ogromne szanse na podnoszenie kwalifikacji zawodowych oraz rozwój osobistych kompetencji daje bibliotekarzom zainicjowany w 2009 r. Program Rozwoju Bibliotek.
Przykłady kursów, szkoleń, konferencji itp., w których uczestniczyli pracownicy śląskich bibliotek:
Tematyka bibliotekarska:
VI Katowickie Prezentacje Biblioteczne (Biblioteka Śląska, Katowice)
Finał VII Kampanii Społecznej Cała Polska Czyta Dzieciom (Teatr Żydowski, Warszawa)
Konferencja PR, czyli co się wyprawia w kulturze (Bytomskie Centrum Kultury, Bytom)
Konferencja Bibliotekarz i regionalista – razem czy osobno? (Biblioteka Powiatowa, Gliwice)
XIII Targi Książki w Krakowie
54. Międzynarodowe Targi Książki (Warszawa)
Kongres Kultury Polskiej w Krakowie
Konferencja Projekty digitalizacyjne w instytucjach kultury (BN, Warszawa)
V Forum Bibliotekarzy Województwa Śląskiego Przyszłość bibliotek – biblioteki przyszłości (sekcja bibliotekarska przy ZNP w Częstochowie)
Konferencja Polskie biblioteki publiczne 2009: nowe otwarcie (FRSI, UW, Warszawa)
Konferencja naukowa Jakość usług bibliotecznych w społeczeństwie informacyjnym (ZG SBP i BŚ, Katowice)
Szkolenie Sposoby radzenia sobie z czytelnikiem trudnym (MiPBP w Będzinie)
Szkolenie Public Relations w pracy biblioteki (MiPBP w Będzinie)
Nowoczesne usługi w bibliotekach publicznych – seminarium wyjazdowe do Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie (MiPBP w Będzinie)
Warsztaty międzynarodowe Niekonwencjonalne metody czytelnictwa w bibliotekach dla dzieci i młodzieży (SBP, Goethe Instytut, Multimedialna Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży Nautilius, Warszawa)
Konferencja Regionalizm w szkolnej edukacji – wielokulturowość Zagłębia Dąbrowskiego (Wyższa Szkoła Humanitas, Sosnowiec)
Konferencja Instytucje kultury w czasach kryzysu (Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań)
Skomputeryzowane szkoły i biblioteki – centra informacyjne i multimedialne w Szwajcarii (wyjazd studyjny, Ośrodek Edukacji Informacyjnej i Zastosowań Komputerów, Warszawa, Genewa, Lozanna, Berno)
Konferencja naukowa Niewidomi w świecie książek i bibliotek (Biblioteka Centralna Polskiego Związku Niewidomych, Warszawa)
Od pomysłu do projektu – warsztat pisania projektów o dofinansowanie w ramach PO KL (Regionalny Ośrodek EFS, Rybnik)
XXII Ogólnopolska Konferencja Liderów Kultury: Finansowanie i organizacja działalności kulturalnej w gminie, powiecie i województwie samorządowym w aspekcie absorpcji Funduszy Europejskich 2007–2013 (Tarnowska Fundacja Kultury, Zakopane)
IV Forum Młodych Bibliotekarzy: Inicjatywy młodych w tworzeniu Biblioteki globalnej wioski: ludzie i technologie (WBP, Kraków)
Konferencja Razem na pograniczu w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska 2007–2013 (Urząd Marszałkowski, Katowice)
Konferencja Dawne i współczesne oblicze książki (Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UŚ, Katowice)
Konferencja Aktualne zasady funkcjonowania Punktów Informacji Europejskiej Europe Direct (Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej, Warszawa)
Zagadnienia prawno – organizacyjne:
Prawo pracy w działalności instytucji kultury (ROK, Katowice)
Pozyskiwanie środków na działalność w sferze kultury z budżetu Samorządu Województwa Śląskiego (ROK, Katowice)
Instytucja kultury jako jednostka organizacyjna gminy, powiatu, województwa samorządowego (FRDL Ośrodek Kształcenia Samorządu Terytorialnego im. Waleriana Pańki, Katowice)
Zmiany w przepisach prawa pracy obowiązujące od 1 stycznia 2009 roku (Centrum Edukacji Eurodirect, Katowice)
Przegląd zmian prawnych dotyczących kultury (FRDL Ośrodek Kształcenia Samorządu Terytorialnego im. Waleriana Pańki, Katowice)
Organizacyjno – prawne zasady funkcjonowania samorządowej biblioteki publicznej (PBP, Gliwice)
Prawo Pracy – Pakiet Antykryzysowy – prognozowane zmiany na drugie półrocze 2009 roku (Centrum Edukacji Eurodirect, Katowice)
Zagadnienia księgowo – kadrowe:
Szkolenie Akcja Bilans 2008 w instytucji kultury (ROK, Katowice)
Obowiązki kierownika instytucji kultury w świetle ustawy o finansach publicznych (RIO, Katowice)
Nowa ustawa o finansach publicznych i przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (RIO, Katowice)
Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych w administracji publicznej i samorządowej, zmiany w ustawie (Centrum Edukacji Eurodirect, Katowice)
Instrukcja kontroli finansowej, zasady polityki rachunkowości oraz procedury kontrolne w sektorze finansów publicznych (Centrum Doradczo – Szkoleniowe IZAR, Katowice)
Wynagrodzenia i czas pracy w jednostkach kultury w 2009 roku (MK – Serwis Marek Kwiek w Tarnowie, Zakopane)
Wydatki strukturalne, ich klasyfikacja, ewidencja i zasady sporządzania rocznego sprawozdania budżetowego Rb-WS (Instytut Rachunkowości i Podatków, Katowice)
System wewnętrznej kontroli finansowej i kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych z uwzględnieniem projektowanych zmian w Ustawie o finansach publicznych (Instytut Rachunkowości i Podatków, Katowice)
Zmiany w podatku dochodowym od osób fizycznych – rozliczenie roczne (Europejskie Centrum Kształcenia Kadr Logos, Katowice)
Zasady naliczania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (Centrum Edukacji Vademecum, Olkusz).
