Biblioteka Śląska

Wypełnij formularz zamówieniowy

„Raj utracony” Johna Miltona – pierwszy od półwiecza nowy przekład na język polski i najnowsze tłumaczenie na język ukraiński

Przeczytaj fragment wersji polskiej (pdf 4,7 MB) Прочитай фрагмент української версії (pdf 4 MB)

Publikacja nowego, współczesnego przekładu „Raju utraconego” – jednego z najwybitniejszych dzieł kultury europejskiej – uzupełnia istotną lukę na rynku wydawniczym. W języku polskim epos Johna Miltona jest dostępny tylko w trzech pełnych tłumaczeniach: Jacka Idziego Przybylskiego (1791), Władysława Bartkiewicza (1902) i Macieja Słomczyńskiego (1974).

Dzieło Miltona cieszy się w Polsce dużym zainteresowaniem. Dowodzą tego stosunkowo liczne wznowienia dotychczasowym tłumaczeń – Macieja Słomczyńskiego (1986, 2002, 2011), a także ostatnio – w 2020 roku – translacji Władysława Bartkiewicza z początku XX wieku (wydanej w formie papierowej i cyfrowej). Tendencja ta współgra ze wzmożoną recepcją „Raju utraconego” na świecie w ostatnich trzech dekadach.

W naszej edycji dokonanemu przez Jarka Zawadzkiego przekładowi „Raju utraconego” na język polski towarzyszy tłumaczenie ukraińskie Olgi Smolnytskiej. Jest to druga ukraińska translacja dzieła Miltona (pierwsza – autorstwa Oleksandra Zhomnira – ukazała się w 2019 roku). Wydanie w Polsce nowego przekładu ukraińskiego jest gestem solidarności z Ukrainą, formą wsparcia ukraińskiej społeczności tłumaczy i twórców, a także wzmocnieniem kanonu literatury w języku narodowym.

Dwujęzyczne wydanie „Raju utraconego” jest odpowiedzią nie tylko na potrzeby badaczy literatury dawnej, ale też współczesnych czytelników, polskich i ukraińskich, którzy w filozoficznym poemacie Miltona poszukują tego, co uniwersalne i aktualne w kontekście ogólnoludzkich doświadczeń czy wydarzeń społeczno-politycznych. Edycję poprzedza wstęp prof. Małgorzaty Grzegorzewskiej, anglistki, znawczyni literatury i kultury okresu renesansu i baroku.

Autorką przekładu „Raju utraconego” na język ukraiński jest Olga Smolnytska (ukr. Ольга Олександрівна Смольницька) – filolog ukraiński i filozof, czołowa badaczka Muzeum Literatury-Pomnika Maksyma Rylskiego w Kijowie. Kandydat nauk filozoficznych (ukrainoznawstwo). Naukowczyni, pisarka, tłumaczka i krytyczka literacka.

Autor polskiego przekładu „Raju utraconego” – Jarek Zawadzki – jest tłumaczem literatury pięknej z języka angielskiego i z języka chińskiego (współczesnego języka mandaryńskiego oraz klasycznego języka chińskiego). Ukończył sinologię na Uniwersytecie Warszawskim oraz anglistykę i studia podyplomowe dla tłumaczy specjalistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dwujęzyczne wydanie „Raju utraconego” Johna Miltona wzbogacają – wykonane do tej edycji – rysunki Poli Dwurnik, artystki wizualnej, malarki, autorki komiksów. Obrazowy komentarz do dzieła Miltona zawiera odniesienia do kultury popularnej i przybliża tekst dawny do współczesności.

Od ukazania się ostatniego polskiego przekładu „Raju utraconego” mija w tym roku pięćdziesiąt lat (w Biblii to symboliczna miara życia człowieka), dlatego tak cenna jest inicjatywa tłumacza Jarka Zawadzkiego i Wydawnictwa Biblioteki Śląskiej, by Milton przemówił do kolejnego pokolenia czytelników współczesną polszczyzną. Nie pozostaje zatem nic innego niż wsłuchać się w głos poety.
prof. dr hab. Małgorzata Grzegorzewska

Olga Smolnytska podjęła próbę, moim zdaniem bardzo udaną, zrozumienia tego, co Milton chciał powiedzieć o świecie. Pojawienie się nowego przekładu Raju utraconego na język ukraiński to wielce znaczący fakt literacki, ale nie tylko. Nie sposób bowiem nie wspomnieć, że każdy przekład tekstu artystycznego z chwilą zaistnienia wzbogaca kanon literatury narodowej. A tego literatura ukraińska bardzo potrzebuje.
dr hab. Jolanta Lubocha-Kruglik, prof. UŚ

Цього року виповнюється п’ятдесят років з часу публікації останнього польського перекладу “Втраченого раю” (у Біблії це символічна міра життя людини), тому ініціатива перекладача Ярека Завадського та видавництва Сілезької бібліотеки, щоб Мільтон заговорив до наступного покоління читачів сучасною польською мовою, є такою цінною. Нам не залишається нічого іншого, як прислухатися до голосу поета.
Професор, доктор Малґожата Ґжеґожевська

Ольга Смольницька зробила спробу – дуже вдалу, на мою думку – зрозуміти, що Мільтон хотів сказати про світ. Поява нового перекладу “Втраченого раю” українською мовою – дуже значущий літературний факт, але не тільки. Адже не можна не згадати, що кожен переклад художнього тексту збагачує канон національної літератури в момент своєї появи. А це те, чого вкрай потребує українська література.
д-р габ. Йоланта Любоха-Круглік, проф.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego